رضایت مشتری یک عامل کلیدی در شکلگیری تمایل خرید آتی مشتریان به شمار میرود. همچنین مشتریان راضی، به احتمال زیاد از تجربه خوب خود نزد دیگران صحبت خواهند کرد. این امر به ویژه در فرهنگهای شرقی که زندگی اجتماعی به گونهای شکل گرفته است که ارتباطات اجتماعی با دیگر افراد جامعه را بهبود بخشد، از اهمیت بیشتری برخوردار است (جمال و ناصر، ۲۰۰۲).
۲-۷-۳٫ اهمیت رضایتمندی
اهمیت رضایت مشتریان امروزه آن قدر به چشم می آید که دمینگ از پیشگامان کیفیت، کیفیت را با رضایت مشتری یکسان میداند. کاملاً واضح است که ارتباط محکمی بین رضایت مشتری و بقای او وجود دارد. احساس مشتری نسبت به یک محصول/خدمت تعیین خواهد کرد که آن محصول/خدمت در بازار موفق بوده است یا خیر. رضایت مشتری بازگشت سرمایه را تضمین میکند، این مشتریان هستند که در ازای دریافت محصولات و خدمات به تولیدکنندگان آن ها پول پرداخت میکنند و باعث سودآوری آن ها میشوند. بدون دانستن خواستههای مشتریان ممکن است مشتریان تمایلی به صرف کالا یا خدمات تولیدی از خود نشان نداده و عملاً سرمایه گذاری انجام شده به شکست منتهی شود. به بیان دیگر سرمایه گذاریای اثربخش خواهد بود که به نیازهای مشتریان توجه نماید زیرا هدف سرمایه گذاری جلب مشتری و فروش بیشتر (و نتیجتاً سود بیشتر) میباشد و طبیعی است در چنین شرایطی بهره وری سرمایه با برآوردن این نیازها بالا رفته و بازگشت سرمایه تضمین میگردد.
دانش مدیریت مدرن، رضایتمندی مشتریان را به عنوان یک استاندارد اساسی عملکرد و استاندارد احتمالی برای برتری هر سازمان تجاری مورد بررسی قرار میدهد. رضایت مشتری مزایای بی شماری برای شرکت فراهم میکند؛ در واقع سطوح بالاتر رضایت مشتری موجب وفاداری بیشتر میشود به عبارت دیگر مصرف کنندگان راضی و خشنود احتمالاً مشتریانی وفادارتر میباشند (موراگا[۷۵]، تورس[۷۶] و همکاران، ۲۰۰۸).
در دنیای رقابتی امروز، عصر سلطه بر مشتری به پایان رسیده و موفقیت سازمانها در گرو جلب رضایت مشتری و به کارگیری اصول مشتری محوری است. صنایع مواد شوینده نه تنها بر اساس قیمت و کیفیت محصولات و خدمات با هم رقابت میکنند بلکه در متقاعد نمودن مشتریان مبنی بر اینکه بهتر از رقبا میتوانند رضایت روانی برای مشتریان فراهم نمایند نیز با یکدیگر به رقابت میپردازند. در محیط تجاری امروزه، اهمیت رضایت مشتری کاملا مشخص است چرا که به صورت قابل توجهی بر خرید دوباره مشتریان تاثیرگذار است، همینطور که نارضایتی مشتریان دلیل اصلی آن ها برای روی آوردن به سمت رقبا است. مشتریان راضی تمایل به در میان گذاشتن تجارب خود با پنج یا شش نفر دیگر دارند در صورتی که مشتریان ناراضی تجربه های خرید ناموفق خود را با ده نفر دیگر در میان میگذارند.
به منظور کسب رضایت مشتریان سازمانها باید بتوانند از طریق برآورده ساختن نیازها و خواستههای مشتریان به ایجاد و حفظ روابط بلند مدت با مشتریان خود بپردازند که در نهایت منجر به ادامه رابطه آن ها با سازمان میشود(مهسان و همکاران، ۲۰۱۱)
۲-۷-۴٫ ابعاد رضایت مشتری
با توجه به تعاریف ارائه شده؛ مفهوم رضایت مشتری از دو بعد قابل بررسی میباشد که عبارتند از:
۲-۷-۴-۱٫ بعد مبادلهای
مفهوم مبادلهای رضایت مشتری بر ارزیابی مشتری از هر یک از خریدهایی که انجام میدهد، توجه دارد.
۲-۷-۴-۲٫ بعد کلی
مفهوم کلی رضایت مشتری بر ارزیابی و احساس کلی مشتری درمورد کل برخوردها و خریدهای خود از برند مربوط میشود. در حقیقت، میتوان گفت که بعد کلی رضایت مشتری تابعی از کلیه رضایتها یا نارضایتیهای او در مبادلات قبلی است.
رضایت مشتری کلی، ارزیابی کلی مشتری از همه تجربیات خرید و مصرف یک کالا یا خدمت در یک دوره زمانی طولانی مدت است. در حالی که رضایت مبادله ای، اطلاعاتی در مورد برخورد و تجربه یک فرد با کالا و خدمت خاص دریک مورد خاص به دست میدهد، رضایت کلی شاخص مناسبتری در مورد عملکرد گذشته، حال، آینده شرکت است.این اهمیت ازآن جهت است که مشتریان تصمیم خرید دوباره خود را بر اساس همه تجربیات خود با یک برند تا زمان حال انجام میدهند نه بر اساس یک خرید در زمان و مکانی خاص.
رضایتمندی میتواند در دو طبقه اصلی طبقهبندی شود:
۱- رضایتمندی از یک تعامل خاص: این نوع رضایتمندی به ارزیابی مشتریان از یک تجربه خریدخاص اتلاق میشود.
۲-رضایتمندی کلی: نمرهای که مشتریان بر مبنای تجربه خریدشان به برند میدهند.
با این تعریف ما میتوانیم به رضایتمندی کلی به عنوان جمع رضایتمندیها از تک تک معاملات بنگریم. از آنجایی که رضایتمندی بازتاب درجهای از احساس مثبت مشتری از تامین کننده سرویس است، این مهم است که تامین کننده خدمت چشمانداز و انتظارات مشتری را از خدماتش بداند. (کریشنامورتی و راج، ۱۹۹۱)
۲-۷-۵٫ روشهای اندازهگیری رضایت مشتری
برای اینکه یک سازمان قادر باشد اندازهگیری رضایت مشتری را انجام دهد، باید مدل و روشی در این رابطه طرح ریزی نماید، به نحوی که از زیربنای نظری مستحکم و ساخت یافتهای برخوردار باشد و شاخصهایی برای این منظور تنظیم نماید تا بتواند با بهره گرفتن از آن به ارزیابی و اندازهگیری بپردازد.
شکل (۲-۲) روشهای اندازهگیری رضایت مشتریان
مدلها و الگوهای مختلف از سوی محققان علوم مدیریت کیفیت و دانشمندان علوم اقتصادی و بازاریابی برای اندازهگیری رضایت مشتری را میتوان به دو دسته همانند شکل تقسیم کرد:
۲-۷-۵-۱٫ روشهای عینی
این روشها از طریق اندازهگیری شاخصهایی که همبستگی قوی با رضایت مشتریان دارند، به طور غیرمستقیم به اندازهگیری رضایت مشتریان میپردازند. به علت شک و تردید در اعتبار و صحت این روشها، از این روشها کمتر استفاده میشود.
۲-۷-۵-۲٫ روشهای نظری یا مفهومی
در این روشها به طور مستقیم از نظرات مشتریان در اندازهگیری میزان رضایت مشتریان استفاده میشود. لذا این روشها اعتبار بیشتری نسبت به روشهای عینی دارند.