۲۴-ماده ۸۵۷:وصیت کننده میتواند یک نفر را برای نظارت بر اعمال وصی(سرپرست) معین نماید.حدود اختیارات ناظر به طریقی خواهد بود که موصی قرار داشته است یا از قراین معلوم شود.
۲۵-ماده ۸۵۹:وصی(سرپرست)باید بر طبق وصایای وصیت کننده رفتار کند والا ضامن بوده و عزل میگردد.
۲۶-ماده ۸۳۴:در وصیت عهدی قبول شرط نیست لیکن وصی(سرپرست)میتواند مادام که وصیت کننده زنده است وصایت(سرپرستی)را رد کند و اگر قبل از فوت وصیت کننده رد نکرد بعد از فوت حق رد ندارد گرچه جاهل به وصایت بوده باشد.
۲-۲-۴- وصیت در قانون امور حسبی
مطابق قانون امور حسبی اقسام وصیت عبارتند از: (قانون امور حسبی ، مصوب ۱۳۱۹ ، ماده ۲۷۶)
۱- وصیت خود نوشته
۲- وصیت سری
- وصیت رسمی
۲-۲-۴-۱- وصیت خود نوشته
وصیت نامه خود نوشت سند عادی است. وارثان موصی و سایر کسانی که در مقابل آن قرار می گیرند میتوانند در اصالت سند تردید کنند. در این صورت، برعهده موصی له است که انتساب وصیتنامه را به شخص موصی اثبات کند و در این راه تابع قواعد عمومی است.در موردی که اصالت وصیتنامه محرز است و به درستی تاریخ آن احراز می شود، مدعی کسی است که تاریخ برخلاف ظاهر نادرست میداند و باید آن را در دادگاه ثابت نماید. در این دعوا، شهادت به تنهایی نمی تواند کافی باشد و مدعی باید، به استناد اقرار موصی یا اسناد دیگر، غلط بودن تاریخ را اثبات نماید(ماده ۱۳۰۹قانون مدنی).
۲-۲-۴-۲- وصیت نامه رسمی
وصیتنامه رسمی، از بسیاری جهات بر وصیتنامه خود نوشته رجحان دارد:
نخست آنکه بیسوادان و کسانی هم که توانایی نوشتن ندارند میتوانند از آن استفاده کنند. دیگر اینکه، با ثبت وصیت نامه در دفتر اسناد رسمی، نگرانی ناشی از فقدان وصیت از بین می رود و اراده موصی از گزند حوادث مصون می ماند. در مقام اجرای وصیت نیز موصی له نیاز به اثبات اصالت آن ندارد و در بسیاری از موارد رجوع به دادگاه ضرورت پیدا نمی کند، و کوتاه در ارسال وصیتنامه به دادگاه از اعتبار آن نمی کاهد.
با وجود همه این مزایا تمایل موصی از پنهان نگاهداشتن وصیت و پرهیز از نقارهای خانوادگی و همچنین صرفه جویی در وقت و هزینه ثبت سند، باعث می شود که رغبت عمومی بر وصیتنامه خود نوشت بیشتر باشد و جزء بعضی از اغنیاء یا خبرگان حقوقی بدان عنایت نورزند.
۲-۲-۴-۳- وصیتنامه سری
در قانون امور حسبی تعریف نشده است ولی، از جمع مواد ۲۷۹ و ۲۸۰می توان گفت : وصیت نامه سری، وصیتی است که توسط موصی امضاء و لاک مهر می شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین شده است، به امانت گذارده می شود، بنابرین وصیتنامه سری در واقع و خود وصینامه خود نوشت است.
۲-۲-۴-۴- وصیت نامه شفاهی
مطابق قانون مدنی اثبات وصیت در صورتی ممکن است که وصیت نامه بر پایه و عنوان ویژه قانون تنظیم شود پس از احکامقانون امور حسبی و به ویژه ماده ۲۹۱ آن به خوبی بر میآید که وصیت شفاهی اعتبار ندارد و با شهادت نمی توان آن را اثبات کرد، مگر این که اشخاص ذینفع به صحت وصیت اقرار کنند ولی، شورای نگهبان در نظر شماره ۲۶۳۹-۴/۸/۶۷ اعلام کردهاست که ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی بر خلاف موازین شرعی است.
به اعتبار نظر شورای نگهبان وصیت شفاهی با شهادت شهود قابل اثبات است زیرا که نسخ مواد ۱۳۰۶و ۱۳۰۸ قانون مدنی در مقابل قانون امور حسبی قانون عام جدید است و با نسخ مواد آن قانون، قانون خاص وصیت نسخ نمی شود و باید به عنوان استثناء در کنار قانون عام حفظ شود.
۲-۲-۴-۵- موادی از قانون امور حسبی
ماده ۲۷۶ – وصیت نامه اعم از اینکه راجع باشد به وصیت عهدی یا تملیکی منقول یا غیر منقول ممکن است به طور رسمی یا خودنوشت یا سری تنظیم شود.
ماده ۲۷۷ – ترتیب تنظیم وصیت نامه رسمی و اعتبار آن به طوری است که برای اسناد تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی مقرر است.
ماده ۲۷۸ – وصیت نامه خودنوشت در صورتی معتبر است که تمام آن به خط موصی نوشته شده و دارای تاریخ روز و ماه و سال به خط موصی بوده و به امضاء او رسیده باشد.
ماده ۲۷۹ – وصیت نامه سری ممکن است به خط موصی یا به خط دیگری باشد ولی در هر صورت باید به امضاء موصی برسد و به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده در اداره ثبت اقامتگاه موصی یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین میگردد امانت گذارده می شود.
ماده ۲۸۰ – کسی که سواد ندارد نمی تواند به ترتیب سری وصیت نماید.
ماده ۲۸۱ – کسی که نمی تواند حرف بزند هر گاه بخواهد وصیت نامه سری تنظیم کند باید تمام وصیت نامه را به خط خود نوشته و امضاء نماید و نیز در حضور مسئول دفتر رسمی روی وصیت نامه بنویسد که این برگ وصیت نامه او است و در این صورت مسئول دفتر باید روی پاکت یا لفافی که وصیت نامه در او است بنویسد که عبارت مذبور را موصی در حضور او نوشته است.
ماده ۲۸۲ – وصیت نامه سری را موصی همه وقت میتواند به ترتیبی که برای استرداد اسناد امانتی مقرر است استرداد نماید.
ماده ۲۸۳ – در موارد فوق العاده از قبیل جنگ یا خطر مرگ فوری و امراض ساریه و مسافرت در دریا که مراوده نوعاً مقطوع و به این جهت موصی نمی تواند به یکی از طرق مذکور وصیت کند ممکن است وصیت به طریقی که در مواد بعد ذکر می شود واقع شود.
ماده ۲۸۴ – افراد و افسران نظامی و کسانی که در ارتش اشتغال به کاری دارند میتوانند نزد یک نفر افسر یا همردیف او با حضور دو گواه وصیت خود را شفاهاً اظهار نمایند.
ماده ۲۸۵ – در صورتی که نظامی یا کسی که در ارتش اشتغال به کاری دارد بیمار یا مجروح باشد ممکن است وصیت خود را در حضور رییس بهداری ارتش و مدیر بیمارستان که موصی آنجا است اظهار نماید.
ماده ۲۸۶ – اشخاصی میتوانند به ترتیب مذکور در دو ماده قبل وصیت نمایند که در جنگ یا مأمور عملیات جنگی باشند و یا در محلی زندانی یا محصور باشند که مراوده ای با خارج نباشد.
ماده ۲۸۷ – در سایر موارد مذکور در ماده ۲۸۳ موصی میتواند در حضور دو نفر گواه وصیت خود را اظهار نماید و یکی از آن دو گواه اظهارات او را با تعیین تاریخ روز و ماه و سال و محل وقوع وصیت نوشته و موصی و گواه ها آن را امضاء می نمایند و اگر موصی نتواند امضاء کند گواه ها این نکته را در وصیت نامه قید میکنند.
ماده ۲۸۸ – اشخاصی که مطابق ماده ۲۸۴ و ۲۸۵ وصیت نزد آن ها شده و همچنین گواه های مذکور در ماده قبل در اول زمان امکان باید در اداره ثبت اسناد یا محلی که در آیین نامه وزارت دادگستری تعیین می شود حاضر شده وصیت نامه را مطابق مقررات راجع به امانت گذاردن اسناد امانت بگذارند و ضمناً اعلام کنند که این آخرین وصیت موصی است که با داشتن اهلیت اظهار داشته.
ماده ۲۸۹ – در صورتی که اشخاص مذکور در ماده ۲۸۴ و ۲۸۵ اظهارات موصی را ننوشته باشند در اول زمان امکان نزد دادرس دادگاه بخشی که به او دسترسی دارند حاضر شده و اظهارات موصی را با تاریخ و محل وقوع وصیت و اهلیت موصی شفاهاً اظهار می دارند. اظهارات مذبور در صورتمجلس نوشته شده و به امضاء دادرس دادگاه بخش و گواه ها میرسد.