• • امکان تعامل بین کاربر و سیستم از طریق رابط امکان پذیر است؛

• • • این امکان برای کاربر مهیا می شود که بتواند دستوری را از طریق رابط بفرستد و مدت زمان دریافت پاسخ را پیش‌بینی نماید؛

    

  

• • راهنمایی ها و پیغام های لازم را به موقع در اختیار کاربر قرار می‌دهد؛

• • باعث بالا رفتن رضایت مندی کاربر از سیستم می شود؛

• در نهایت می توان اظهار داشت که بدون وجود یک رابط خوب پایگاه ها و نظام های اطلاعاتی و نظام های رایانه ای از کارایی لازم برخوردار نخواهند شد.

بدون شک رابط های امروزی نسبت به آنهایی که از ۱۹۷۰وجود داشته اند،کارآمدترند و نشانه های پیشرفت همچنان نمایان است.متخصصان اطلاعات وو به طور کلی کاربران نظام های اطلاعاتی باید به طراحی رابط ها بیشتر توجه کنند.انتخاب نظام های جدید و یادگیری سریع و چگونگی کاربرد آن ها مستلزم آشنایی با اصول طراحی رابط ها ست،‌بنابرین‏ لازم است ضمن درک اهمیت و نقش رابط ها نسبت به توسعه آن ها اهتمام بیشتری داشته باشیم (نوروزی،۱۳۸۶).

کارکردهای رابط کاربر

رابط کاربر دارای اهداف و کارکردهایی هستند که درک آن ها ما را در طراحی و توسعه رابط کاربر یاری خواهد کرد.رابط کاربر سعی دارد با فراهم آوردن الگو و ساختاری مناسب روش استفاده از سیستم های اطلاعاتی را برای کاربران ساده کند و از عامل دقت، سرعت و زمان نیز در این رابطه بهره مند گردد.در ادامه به ذکر این اهداف پرداخته می شود:

۱٫افزایش قابلیت و سادگی استفاده از نظام های رایانه ای؛

۲٫دسترس پذیری^[۲۱] و افزایش سرعت دستیابی به اطلاعات موجود در نظام ها؛

۳٫کاهش خطای کاربران در حین استفاده از سیستم؛

۴٫جذب و نگهداری کاربران در استفاده مجدد از نظام؛

۵٫قابل فهم کردن نظام و نشان دادن قابلیت های گوناگون ان؛

۶٫انعطاف پذیری با توجه به سطح مهارت کاربران؛

۷٫کمک به کاربران برای رفع مشکلات و گسترش خدمات به آن ها(یمین فیروزه،۱۳۸۳).

ویژگی های رابط کاربر

رابط کاربر مناسب معمولا باید دارای ویژگی هایی باشد که در موفقیت هر رابطی تاثیرگذار است، این ویژگی ها عبارتند از:

الف: از لحاظ ساختاری

یک رابط از لحاظ ساختاری باید دارای ویژگی های زیر باشد:

۱٫ محتوا و مندرجات: فهرست مختصر مواد،منابع و پیوند های موجود در طراحی محیط های کاربری از جمله مواردی است که در صفحات اصلی و فرعی ارائه می شود و کاربر را از انچه که در پایگاه وجود دارد آگاه می‌سازد.البته نقش صفحه اول در این میان از بقیه صفحات یشتر است.در ادامه به ذکر چند مورد می پردازیم:

– رعایت سلسه مراتب در ارائه مندرجات

– ارائه مندرجات به طور خلاصه تا حد ممکن

– ارائه پیوندهایی از مندرجات به متون و موضوعات

۲٫ انسجام: توجه به حفظ انسجام و یکدستی و ارتباط منطقی میان اطلاعات چه در پایگاه ها و چه در سایت های وب از جمله اصول مهم تلقی می شود.برخی از محققین این انسجام را به دو بخش داخلی و بیرونی تقسیم می‌کنند.انسجام داخلی،انتخاب مناسب کلمات،جملات و پاراگراف ها برای ارائه یک متن منسجم و کاملا یک ‌دست را در بر می‌گیرد. در حالی که انسجام بیرونی وجود پیوندهای فرامتنی منسجم و دارای نظم منطقی میان منابع موجود و سایر منابع بیرونی را شامل می شود.

۳٫ سازمان دهی: سازماندهی امکان دستیابی سریع به اطلاعات را فراهم می آورد.‌بنابرین‏ اعمال شیوه های مناسب سازماندهی در رابطه با ساختارها و اطلاعات امری ضروری است.در این رابطه استفاده از مندرجات منسجم و کارآمد و بهره گیری از یک موتور جستجوی داخلی بسیار مفید است.

۴٫ استفاده از تکنیک های فرامتنی: در یک پایگاه یا سایت از این طریق می توان به منابع یا اطلاعات مرتبط در محل های دیگر دسترسی پیداکرد و پیوند اطلاعاتی به وجود اورد که کاربر در یک زمان بتواند به اطلاعات یا مدارک مشابه در مکان های دیگر دسترسی داشته باشد.

ب: از لحاظ ظاهری

رابط کاربر برای آنکه بتواند با کاربر خود ارتباط روان شناختی برقرار کند،باید از لحاظ ظاهری دارای ویژگی هایی باشد:

۱: شکل ها و تصاویر:استفاده به جا از شکل ها و تصاویر می‌تواند برای جذب کاربر و رفع خستگی بصری آن مفید باشد.باید از شکل ها و تصاویری که بیان کننده مفاهیم و اهداف هستند در طراحی رابط کاربر استفاده شود.

۲٫ صفحه آرایی: صفحات باید طوری طراحی شوند که به صورت یک کل منسجم همراه با رعایت جنبه‌های زیبایی شناختی از قبیل سادگی،هماهنگی در انتخاب رنگ ها و تناسب آن ها با متن و موضوع باشند.در یک صفحه آرایی خوب باید میان مشاهده و احساس کاربر هماهنگی وجود داشته باشد و وجود هماهنگی در طراحی کل صفحات و یکدستی آن ها به عنوان یک اصل حفظ شود(یمین فیروز،۱۳۸۳).

ج. ازنظرمارکوس در طراحی رابط باید به دونوع کاربر توجه داشت:

۱٫کاربر مبتدی که ‌از تجربه پایین تری برخوردار است وممکن است برای اولین بار با محیط رابط کاربر برخورد داشته باشد

۲٫کاربر ماهر:که دارای تجربه زیادی است و از قبل با این محیط ها آشناست و مهارت لازم را در استفاده از آن ها دارا است

‌بنابرین‏ در هنگام طراحی،شناخت استفاده کنندگان ‌و کاربران امری ضروری است. باید امکاناتی فراهم آید که هر دسته از این کاربران به راحتی و سادگی در کوتاه‌ترین زمان بتوانند به رفع نیازهای اطلاعاتی خود بپردازند(نوروزی،۱۳۸۶).

با توجه به معیارهای طراحی و مطابق با نظر شنایدرمن و گالتیز^[۲۲]و سایر عوامل تاثیرگذار،در یک جمع بندی ویژگی های رابط کاربر مطلوب را می توان به شرح زیر بیان کرد:

-انعطاف پذیری و وجود راهنماهای کمکی

-امکان مرور بین صفحات و وجود پیوندهای فرامتنی

-تصحیح اشتباهات و چاپ نتایج

– استفاده از نمادهای گرافیکی

– امکان حفظ فرم های کاری تا زمان اجرای فرمان بعدی کاربر

– اعلام پیغام خطا^[۲۳]و ارائه توضیح به همراه آن و قابلیت ثبت سوابق جستجو

– امکان محدود کردن سطح دسترسی ها ‌و مرتب کردن نتایج جستجو

– امکان نمایش شبکه ارجاعات

– امکان انتخاب و نشانه گذاری برخی یا تمام نتایج جستجو(لارچ^[۲۴]۱۳۸۲).

تعامل رابط کاربر با زبان نرم افزار

رابط کاربر یک برنامه چه تعاملی با زبان نرم افزار می‌تواند داشته باشد؟

‌در مورد زبان باید تا حدودی به استانداردهای معمول پایبند بود؛ یعنی حالا که ما زبان برنامه را فارسی می‌کنیم، لازم نیست هر چیزی را که سمت راست قرار داشته، به سمت چپ بیاوریم و برعکس؛ مثلاً دلیلی وجود ندارد که جای علامت بسته شدن پنجره (ضربدر) را عوض کنیم، مگر در مواردی که این جابجایی موجّه باشد.