هرچند تعریف پذیرفته شده ی یکسانی در رابطه با اقامت گردشگر وجود ندارد، ولی می توان به هر یک از تسهیلات معمول که اقامت شبانه را برای گردشگر ها میسر می کند اطلاق گردد. (حیدری چیانه، ۱۳۸۹) در واقع اقامت را می توان به عنوان محصول گردشگری در کنار مواردی همچون جاذبه ها، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل، تفریح و سرگرمی و غیره دانست. (ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱). اقامتگاه ها یا خانه های کرایه ای و تسهیلات مربوطه شامل جایی می شود که مسافر شب را در انجا به سر می‌برد و اصولا با توجه به کیفیت اقامتگاه، مقصد و هدف مسافرت، این مبلغ حدود بیست تا سی در صد کل هزینه های مسافرت را تشکیل می‌دهند.(گی، ۱۳۸۲: ۳۳-۳۲)

مجموع تأسیسات اقامتی درجه بندی شده در ایران تا سال ۸۸ حدود ۱۱۷۴ واحد با ۳۳ هزار و ۷۵۹ واحد ظرفیت اتاق و ۶۷ هزار و ۵۱۹ واحد ظرفیت تخت است که به ترتیب مشهد، تهران، استان‌های مازندران و گیلان، اصفهان، شیراز و یزد بیشترین سهم را از تأسیسات اقامتی کشور در خود متمرکز کرده‌اند (علی اکبری، ۱۳۹۰: ۱۳۲)

۲- ۱۰ هتل

یکی از مهمترین و پرطرفدارین اقامتگاه های گردشگری هتل ها هستند که جزو دسته بندی تأسیسات گردشگری عمومی می‌باشد (جدول ۲-۲ ) . هتل ها مهمانسراهایی هستند که از تعداد اتاقهای زیادی برخوردارند و به غیر از تامین امکانات خواب خدمات دیگری از قبیل تریا، رستوران، استخر، سالن‌های بدنسازی و فروشگاه های تهیه سوغات تدارک دیده شده است و همچنین برای جلب مشتریان خاص سالن هایی برای برگزاری سمینار، سخنرانی و جشن های مختلف پیش‌بینی شده است. (رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۱۰۱) واژه هتل در تصور عمومی در سراسر دنیا از گونه های مختلفی از ‌میهمان‌خانه ها برداشت می شود و در واقع به صورت پراکنده و در هر منطقه ای تقسیم بندی و درجه هایی برای آن ها به نسبت خدمات و میزان تسهیلات و تشکیلاتشان داده می شود. این درجه بندی ها نمایانگر اقداماتی است که در بازار صورت می‌گیرد تا موجب جذب مسافر و میهمان شود. (گی، ۱۳۸۹: ۹۸)

به طور کلی هتل ها را با درجه بندی های مختلف می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

1. 1. هتل فرودگاه: این نوع هتل در ۱۰ مایلی فرودگاه واقع شده است و برای مسافرانی که با قصد مسافرت و بازرگانی سفر می‌کنند تسهیلات و تجهیزات لازم ارائه می کند.

1. 1. هتل سنتی: این هتل ها در مرکز شهرهای بزرگ و نزدیک مرکز شهر واقع شده است

1. 1. هتل بازرگانی (تجاری): این هتل ها در نقاط مختلف شهر قرار دارد و به عنوان اولین بازار مورد هدف تجار و بازرگانان می‌باشد. این هتلها یا بسیار مجلل هستند یا از نوع درجه های پایین می‌باشند.

1. 1. هتل آپارتمانی: این هتل حالت یک آپارتمانی دارد و فضای کافی و تجهیزات لازم برای گذراندن افراد ارائه می‌کند.

1. هتل خودروهای شخصی: این هتل ها در کنار آزادراهها با هدف جذب مسافرانی که با خودروهای شخصی مسافرت می‌کنند ساخته می شود.

(همان: ۹۸)

جدول۲-۲ استانداردهای طبقه بندی اقامتگاه های گردشگری ( حیدری چیانه، ۱۳۸۹: ۲۹)

گروه اصلی

گروه فرعی

واحد گروه ها

1. تأسیسات گردشگری عمومی

• 1. هتل و تأسیسات مشابه

۲-۱ تأسیسات ویژه

۳-۱ سایر تأسیسات عمومی

• • 1. هتلها

۲-۱-۱ تأسیسات مشابه

۱-۲-۱ تأسیسات بهداشتی

۲-۲-۱ کمپهای کار و تعطیلات

۳-۲-۱ تأسیسات اقامتی مجاور حمل و نقل عمومی

۴-۲-۱ مراکز کنفرانس

۱-۳-۱ خانه های مسکونی مخصوص تعطیلات

۲-۳-۱ کمپهای گردشگری

۳-۳-۱ سایر تأسیسات عمومی

1. اقامتگاه های گردشگری خصوصی

۱-۲ اماکن خصوصی گردشگری

• • 1. منازل مسکونی شخصی

۲-۱-۲ اتاقهای اجاره ای در منازل بستگان

۳-۱-۲ منازلی که توسط آژانسهای خاص و حرفه ای اجاره داده می شود.

۴-۱-۲ اقامتگاههایی که بدون پرداخت توسط دوستان و آشنایان در اختیار قرار می‌گیرد.

۵-۱-۲ سایر اقامتگاه های خصوصی

هتل

خدمات کامل

خدمات محدود

خدمات مهمان

هم اقامت، هم خدمات پذیرایی و هم خدمات کارکنان

هر نوع خدمات را بسته به درجه هتل بسته بندی و ارائه می‌کند

فقط اقامت

شکل ۲-۱ : تقسیم بندی هتلها بر اساس نوع خدمات

۲-۱۱ تجارت الکترونیک^[۲]

تجارت الکترونیک، انجام کلیه فعالیت‌های تجاری با بهره گرفتن از شبکه های ارتباطی رایانه ای به ویژه ایترنت است که نوعی تجارت بدون کاغذ به شمار می‌آید. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها با زحمت کمتر و تبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. در تجارت الکترونیک، شرکت‌ها برای ارتباط با یکدیگر محدودیت های فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آن ها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌گیرد. (فریبرزی، ۱۳۸۹)

۲- ۱۲ گردشگری الکترونیکی^[۳]

گردشگری الکترونیکی انعکاسی است از دیجیتالی کردن تمام فرایند ها و زنجیره های ارزشی صنایع در گردشگری، مسافرت، مهمانداری و… در سطح تاکتیکی، این امر شامل تجارت الکترونیکی و استفاده از ICT^[4] برای افزایش کارایی و کارآمدی سازمان‌های گردشگری است. در سطح راهبردی گردشگری الکترونیکی تمام فرآیندهای کسب و کار و نیز کل زنجیره ارزش و روابط راهبردی بین سازمان‌های گردشگری و ذینفعان را متحول ‌کرده‌است. گردشگری الکترونیکی با بهره گرفتن از اینترانت (سیستم های شبکه ای درون سازمانی) برای سازماندهی مجدد فرایند های داخلی و اکسترانت ( شبکه ها خارج سازمانی با سازمان‌های مجاز و خاص ) برای توسعه دادوستد با شرکای قابل اعتماد و اینترنت برای روابط متقابل با تمام ذینفعان، مزایای رقابتی را افزایش می‌دهد. مبحث گردشگری الکترونیکی شامل تمام عملیات تجاری از قبیل تجارت الکترونیکی، بازاریابی الکترونیکی، مدیریت الکترونیکی، تولید الکترونیکی و … می‌باشد که در تمام بخش‌های صنعت گردشگری انجام می پذیرد.(بوهالیس، ۱۳۸۶: ۹۷)

پاپلی یزدی و سقایی (۱۳۸۵) گردشگری الکترونیکی را اینگونه تعریف می‌کنند:

“گردشگری الکترونیکی، به کار گیری فناوری های جدید به خصوص فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در دو بعد عرضه و تقاضای گردشگری است که در آن علاوه بر عرضه خدمات مورد نیاز گردشگران، زمینه‌های بازاریابی و دورنمای گردشگری مقاصد فرآهم می‌آید”.(۲۴۱)

خدماتی که با بهره گرفتن از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در زمینه گردشگری الکترونیکی ارائه می‌شوند عبارتند از:

1. 1. خدمات اطلاعاتی: نشر و گسترش اطلاعات لازم برای گردشگران و بنگاه های گردشگری در مقاصد.