سازه‌های تمایز یافتگی خانواده در برخی پژوهش ها مورد برسی قرار گرفته اند. سازه‌های تمایز یافتگی بر مبنای این فرضیه است که تفکیک ، بحرانی ترین متغییر شخصیتی است که برای رشد و بلوغ و دستیابی سلامت روانی آن نیازمندیم. اما در کنار آن سازه خانواده تمایز یافته داریم. سیستم خانواده متمایز وابستگی سالمی را بین اعضاشان می‌دهد که ارتباط و همکاری سالم بین افراد را ارتقا می بخشد . نیاز مبرم خانواده ها ایجاد پناهگاهی است تا از اعضا حمایت کند ، تغذیه فراهم آورد و موجب رشد و پرورش اعضا گردد ‌بنابرین‏ بوئن تنها در رابطه با تفکیک فردی صحبت نمی کند بلکه از تفکیک خانواده نیز سخن به میان می آورد (لیچت و چابوت^[۴۸] ،۲۰۰۶). مفهوم تمایز یافتگی خانواده روشی را که خانواده ، بر سلامت در رشد فرد تاثیر می‌گذارد ، توصیف می‌کند تا افراد را قادر سازد با میزان استقلال و اتخاذ مسئولیت شخصی برای وظایف متناسب با سن و تجربه ارتباط مؤثر با افراد مهم به اقدامات مفید مبادرت ورزند . تمایز یافتگی خانواده بر پایه این فرض استوار است که برای هر نوع ارزیابی عملکرد مستقیم خانواده باید الگو های تعاملی را نیز مد نظر داشت ، یعنی به منظور تعریف کردن سطوح تمایز یافتگی اعضا خانواده رابطه عضو با هر والد را نیز مد نظر قرار داد . این روابط بر حسب رفتارها ، شناخت ها ، احساسات ، رعایت مرزهای شخصی و سطوح صمیمیت، درک می شود. یکی از مهم ترین اقدامات خانواده ایجاد محیطی برای رشد مناسب فرد است یعنی محیطی که در آن والدین به کودکان کمک می‌کنند تا بین نیاز به فردیت و با هم بودن تعادل قرار سازند (براون^[۴۹] ، ۱۹۹۱). سیستم تمایز نایافته خانواده به وسیله الگوهایی مشخص می شود که فضای اضطراب آلوده را برای اعضا فراهم می آورد( والش و هاریگان ،۲۰۰۳). ناتوانی سیستم خانواده برای ایجاد صمیمیت و فردیت منجر به سطوح پایین عملکرد در اعضا و تمایز یافتگی پایین می شود( پلگ^[۵۰] ،۲۰۰۵). تمایز یافتگی بالا را فردی دارا است که دلبستگی های عاطفی اش را به خانواده حل ‌کرده‌است یعنی نقش هایش را در مثلث های رابطه ای تغییر داده است، ‌بنابرین‏ می‌تواند به عنوان یک فرد مستقل در گروه خانواده عمل کند. بوئن معتقد بود که دستیابی به تمایز یافتگی کامل ممکن نیست(براون ،۱۹۹۱). خانواده به عنوان یک سیستم تا زمانی که اعضایش به خوبی به تمایز یافتگی دست پیدا نکنند ، بی ثبات خواهند ماند. تا زمانی که اختلافات خانوادگی پا بر جا باشد، دست یافتن به چنین تمایز یافتگی به ندرت روی می‌دهد( شارف ،۱۹۹۶).

به طور کلی برای آن که تمایز یافتگی وجود خارجی داشته باشد خانواده باید از ثبات و ایمنی به قدر کافی برخوردار باشد تا نیاز های فرد برآورده شود. محیط سالم خانوادگی به همه اعضای خود این امکان را می‌دهد تا نیاز های خود را برآورده سازند هر کسی به احساس خود ارزشمندی ، خود دوستی ، خودپذیری و آزادی منحصر به فرد بودن نیاز دارد. هرکسی به ساختاری به اندازه کافی سالم نیاز دارد تا رشد و فردیت خود را به محک آزمایش بگذارد(برادشاو^[۵۱] ،۱۹۸۵ ، به نقل از اصلانی،۱۳۸۳).

افراد تمایز یافته قادر هستند که در هر شرایطی مطابق خود واقعیشان عمل کنند ، در حالی که فرد تمایز نایافته متاثر از ویژگی های خود ساختگی است(بارتلت ،۲۰۰۷). فرد با تمایز یافتگی بالا سازگاری بهتر و بیشتر و توانایی بالاتری برای کنار آمدن با استرس را دارد و صمیمیت عاطفی بیشتری را نیز ضمن تشخیص و حفظ مرزهای مناسب تجربه می‌کند. در مقابل سطوح پایین تمایز همراه با واکنش هایی بر مبنای احساسات انزوا در واکنش به موقعیت های استرس زا و احساس فقدان خود است(هاسپیال^[۵۲] ،۲۰۰۶). افراد تمایز یافته توانایی ترکیب تفکرات و احساسات را دارند. آن ها توانایی بالا در ایجاد صمیمیت با اطرافیان دارند در حالی که خویشتن خود را حفظ می‌کنند. افراد کمتر تمایز یافته استقلال ساختگی برای خود متصور هستند. آن ها به سختی تفکرات و احساسات را ترکیب می‌کنند و دستخوش احساسات در روابط بین فردی می‌شوند (لیچت و چابوت ،۲۰۰۶).

افراد تمایز یافته سریعا از وقایع استرس زا خلاص می‌شوند اما افراد تمایز نایافته به راحتی نمی توانند از استرس رهایی یابند اضطرابی که در افراد تمایز نایافته وجود دارد از فرایند های تصمیم گیری آن ها ، بر مبنای نیاز به حفظ روابط بجای فرایند های منطقی است نشأت می‌گیرد. آن ها تصمیمات اصلی خود را بر اساس اجتناب از تعارض می گیرند. در واقع این افراد از مسائل و مشکلات پیش آمده بدون اینکه سعی بر حل آن داشته باشند ، دوری می‌کنند. اما افراد تمایز یافته قادرند تصمیمات منطقی را بدون تسلط عواطف بگیرند(هام ،۲۰۰۵). تمایز یافتگی بالا فرد را قادر می‌سازد تا موضع شخصی را در روابط حفظ کند(مالکیت افکار، رفتار و احساسات فرد و حفظ یک هدایت درونی) در حالی که بر صمیمیت و تماس با سایرین ارزش می‌گذارد.(اسکورن و دندی ،۲۰۰۴).

اسکورن و دندی (۲۰۰۴) ، برخی از خصوصیات افراد تمایز یافته را چنین عنوان کرده‌اند:

تکیه بر استدلال ، خود پیرو بودن ، هدفمند بودن ، متعادل بودن ، قضاوت اجتماعی درست ، انتظارات تعدیل شده

قدرت تصمیم گیری قوی ، خود کنترل بودن ، مقاوم در برابر اضطراب و قابل اعتماد بودن(اسکورن و دندی ،۲۰۰۴).

اجزای تمایز یافتگی

بر طبق تئوری ، بوئن تمایز یافتگی دارای ۴ مؤلفه‌ اساسی است که عبارتند از :

1. 1. واکنش عاطفی

1. 1. گسلش عاطفی

1. 1. آمیختگی با دیگران

1. توانایی به دست آوردن (جایگاه من) (بوئن و کر ،۱۹۸۸ به نقل از وابی^[۵۳] و همکاران ،۲۰۰۶).

واکنش عاطفی :

فرد کمتر تمایز یافته ، یا بیشتر عاطفی ، واکنشی می‌باشد و بیشتر انرژی اش را به سمت تجربه و شدت احساسات متوجه ساخته است. برای چنین فردی احتمالا مشکل است که در پاسخ به عاطفه دیگران آرام باقی بماند(بوئن و کر ،۱۹۸۸ به نقل از وابی و همکاران ،۲۰۰۶). او در یک دنیای عاطفی به دام افتاده است(پاپکو ،۲۰۰۲).

گسلش عاطفی :

وقتی تعاملات میان فردی شدید هستند ، افراد کمتر تمایز یافته ممکن است با گسلش عاطفی عکس العمل نشان دهند. آن ها خودشان را همانند احساساتشان از دیگران مجزا می‌کنند. در حالی که افراد با سطح تمایز یافتگی بالا احساس نیاز به جدایی از نظر عاطفی را ندارند. افرادی که از نظر عاطفی جدا می‌شوند ، به طور عمیقی صمیمیت را تهدید آمیز می‌یابند و بنا براین اغلب تمایل دارند تا خودشان را از دیگران و از عواطف جدا کنند. آن ها اهمیت خانواده را انکار می‌کنند و یک نمای افراطی از استقلال را نشان می‌دهند (پاپکو^[۵۴] ،۲۰۰۲).

آمیختگی با دیگران( همجوشی) :