جدول شماره (۳-۱) میزان واردات کشور۱۳۹۳
ردیف
سال
نام کشور
ارزش (دلار)
وزن
۱
۱۳۹۳
امارات متحده عربی
۱۰,۲۰۱,۰۴۱,۴۰۹ $
۲
۱۳۹۳
چین
۸,۱۵۴,۹۶۱,۰۷۷ $
۳
۱۳۹۳
جمهوری کره
۴,۸۱۱,۷۳۱,۷۴۹ $
۴
۱۳۹۳
ترکیه
۳,۷۷۰,۰۳۹,۲۳۶ $
۵
۱۳۹۳
سوئیس
۳,۳۸۵,۵۳۶,۲۶۱ $
۶
۱۳۹۳
آلمان
۲,۸۳۲,۸۴۳,۱۹۴ $
۷
۱۳۹۳
هند
۲,۰۳۳,۸۵۹,۲۲۳ $
۸
۱۳۹۳
هلند
۲,۰۲۹,۶۲۷,۶۲۱ $
۹
۱۳۹۳
فدراسیون روسیه
۱,۶۳۱,۱۰۷,۳۶۳ $
۱۰
۱۳۹۳
ایتالیا
۱,۰۸۱,۶۳۵,۴۹۸ $
با برسی جدول (۳-۱) مشاهده می شود که طی ۲۴ سال گذشته در مجموع ۵۵۴ تن کالا به ارزش ۲۴۴میلیارد دلار صادرات و۷۱۷میلیون تن به ارزش ۷۴۷ میلیارد دلار واردات صورت گرفته است. نکته قابل توجه این که دهه سوم یعنی سالهای ۱۳۸۰ تا۱۳۹۰، سهم ۰۹/۶۴ درصدی از وزن و ۰۲/۶۶ درصدی از ارزش صادرات را به خود اختصاص داده است. این ارقام برای واردات به ترتیب ۵۳/۵۸ و ۸۲/۶۲ درصد بوده است. بیشترین میزان کسری تجاری به ترتیب در سال ۱۳۸۹ با رقمی معادل ۸۹۹/۳۸، سال ۱۳۸۷ با رقمی معادل ۷۰۸/۳۷ و سال ۱۳۸۸ با رقم ۳۹۵/۳۳ میلیون دلار مشاهده می شود. در همین راستا کمترین کسری تجاری به ترتیب متعلق به سالهای ۱۳۷۳، ۱۳۷۴، ۱۳۷۸ بوده است. در همین راستا توسعه صادرات به طور ویژه صادرات غیرنفتی از مهمترین برنامه های همه دولتها بوده است برای رسیدن به این هدف اقتصادی نیز روشهای مختلفی به کارگرفته می شود که برخی از مهمترین آن ها عبارتند از سیاستهای ارزی، سرمایه گذاریهای خارجی، سیاست های آزاد سازی تجاری ،روش های حمایت از صادرات و… که دومورد آخر یعنی آزاد سازی تجاری و روش حمایت از صادرات را می‌توان در قلمرو فعالیت گمرکی مورد بحث قرار داد. به عنوان مثال ارزشگذاری دقیق کالاهای صادرشده جهت پرداخت جوایز صادراتی، توسعه امکانات به منظور تسریع در انجام تشریفات ترخیص کالاهای صادراتی و استرداد حقوق و عوارض گمرکی مواد اولیه وارداتی که تولید کالاهای صادراتی به کار میرود، مستلزم ثبت دقیق آمار و اطلاعات کالاهی وارداتی و صادراتی و ردیابی آنهاست، این وظیفه حساس و خطیری است که گمرک عهدهدار آن است .[۱۷]
۳-۳ اهداف و وظایف سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران
گمرک جمهوری اسلامی ایران سازمانی دولتی تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی است که به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش محوری و هماهنگ کننده را در مبادی ورودی و خروجی کشور دارد و مسئول اعمال حاکمیت دولت در اجرای قانون امور گمرکی و سایر قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات و عبور (ترانزیت) کالا و وصول حقوق ورودی و عوارض گمرکی و مالیات‌های مربوطه و الزامات فنی و تسهیل تجارت است. گمرک جمهوری اسلامی ایران برای انجام و ظایف قانونی خود، سطوح واحدهای اجرایی مورد نیاز را بدون رعایت ضوابط و تقسیمات کشوری و ماده (۳۰) قانون مدیریت خدمات کشوری، متناسب با حجم و نوع فعالیت‌ها تعیین می‌کند. تشکیلات گمرک و واحدهای اجرایی متناسب با وظایف و مأموریت‌های محوله توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران تهیه می‌شود و پس از تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
گمرک جمهوری اسلامی ایران شامل ستاد مرکزی گمرک ایران و گمرک‌های اجرایی است.
۳-۳-۱ وظایف و اختیارات گمرک جمهوری اسلامی ایران
-
- اعمال سیاستهای دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا
-
- تشخیص و وصول حقوق ورودی و سایر وجوه قابل وصول قانونی توسط گمرک ایران
-
- انجام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا به صاحب یا نماینده قانونی وی و بررسی اسناد ترخیص به منظور احراز صحت شرایط ترخیص و وصول کسر دریافتی یا استرداد اضافه دریافتی
-
- کنترل و نظارت بر امر عبور کالا از قلمرو کشور
-
- اجرای قوانین و مقررات مرتبط با بازارچه‌های مرزی، مرزنشینان و پیله‌وران
-
- اعمال مقررات گمرکی درباره معافیت‌ها و ممنوعیت‌ها در بخش‌های صادرات قطعی، صادرات موقت، واردات قطعی، واردات موقت، کران بری (کابوتاژ)، عبور داخلی کالا، انتقالی، معاملات پایاپای مرزی، فروشگاه‌های آزاد، بسته ها و پیک‌های سیاسی و پست بین‌الملل
-
- اجرای قوانین و مقررات مربوط به تخلفات و قاچاق گمرکی، کالاهای متروکه و ضبطی
-
- پیش‌بینی و فراهم نمودن زیرساخت‌های مورد نیاز برای اجرا و استقرار سامانه‌ها، رویه‌ها و روشهای نوین همچون پنجره واحد در فعالیت‌های گمرکی
-
- جمع آوری، تجزیه و تحلیل و انتشار آمار میزان واردات و صادرات کالا
-
- بررسی و شناخت موانع نظام گمرکی و برنامه‌ریزی در جهت رفع آن ها
-
- اظهارنظر درباره پیش‌نویس طرح‌ها، لوایح، تصویب‌نامه‌های مرتبط با امور گمرکی
-
- اتخاذ روشهای مناسب جهت هدایت و راهبری دعاوی حقوقی و قضایی در رابطه با امورگمرکی
-
- آموزش کارکنان و نظارت و انجام بازرسی اعمال و رفتار کارکنان گمرک، کشف تخلف و تقصیرات اداری آنان
-
- بازرسی از واحدهایاجراییگمرکی ونظارت برعملکردآنهاوساماندهیکمی وکیفیمبادی ورودی وخروجی
-
- رسیدگی و حل اختلافات ناشی از اجرای قانون و مقررات گمرکی فی‌مابین گمرک و صاحب کالا برابر قوانین و مقررات مربوطه
-
- گسترش ارتباطات بین‌المللی،انعقاد تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه‌های گمرکی دویا چندجانبه،عضویت و تعامل فعال با سازمان‌های بین‌المللی و گمرکی بارعایت اصل هفتاد و هفتم(۷۷) قانون اساسی و قوانین مربوطه
-
- رعایت توصیه های سازمان جهانی گمرک، قراردادهای بازرگانی و توافقنامه‌های منعقده یا پایاپای در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه
-
- رعایت مفاد قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی به منظور واگذاری امور غیرحاکمیتی گمرکی به بخش‌های خصوصی و تعاونی
-
- استفاده از فناوری‌های نوین و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش کارایی و بهبود انجام تشریفات گمرکی
-
- تمهیدات لازم برای تسهیل امور تجاری، تشویق صادرات و گسترش عبور کالا
-
- تسهیل فرایندهای گمرکی با هدف توسعه گردشگری
- انجام سایر وظایف گمرکی به موجب قانون امورگمرکی و یا سایر قوانین و مقررات.
۳-۴ مجموعه قواعد امور گمرکی در ایران
