نمودار ۲-۲٫ دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

قیمت

-Pa قیمت پیشنهادی فروش

عرضه

-Pe قیمت تعادلی

تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش

-Pb قیمت پیشنهادی خرید

تقاضا

Q

مقدار ــ زمان

هزینه و ریسک عملیات بازارگردان‏ها به ویژگی‏های خاصی از قبیل افت و خیز بازار و یا وسعت بازار^[۱۳]،عمق بازار^[۱۴] و انعطاف پذیری بازار^[۱۵] بستگی دارد.در نمودار ۲-۳ عمق و وسعت بازار نشان داده شده است .

اگردر بازاری به حد کافی برای اوراق بهادار، حجم خرید و فروش به قیمت تعادلی وجود داشته باشد می‏توانیم بگوییم که این بازار دارای وسعت کافی است و به عبارت دیگر روان است. بازارهایی که تعداد خریداران و فروشندگان در آن کم است به بازارهای ضعیف^[۱۶] معروف هستند. نقدینگی اوراق بهادار به درجه روان بودن بازار بستگی دارد. شکاف قیمت پیشنهادی در یک بازار روان کمتر از شکاف قیمت پیشنهادی در بازار کم عمق می‏ باشد. زیرا در بازارهای روان، حجم معاملات بالاتر و ریسک آن نیز کمتر است. بازاری دارای عمق است که قیمت پیشنهادی خرید و فروش بازارساز نزدیک به قیمت تعادلی باشد. تغییرات قیمت در چنین بازاری غالبا پیوسته می‏ باشد. اما در بازار کم عمق تغییرات قیمت به صورت جهشی و ناپیوسته است، ‌بنابرین‏ ریسک بازارگردان‏ها در بازارهای کم عمق بیشتر از بازارهای عمیق می‏ باشد(سار و لیبک^[۱۷]،۲۰۰۲).

نمودار۲-۳٫عمق بازار و وسعت بازار

عرضه

قیمت

عمق

تقاضا

وسعت

زمان

۲-۷-۲ اجزای دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام:

در ادبیات مالی، دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از سه بخش تشکیل می‏ شود.

هزینه پردازش سفارش :

هزینه پردازش سفارش مبلغی است که برای جبران هزینه‏ های دفتری و اداری انجام سفارشات پرداخت می‏ شود(تینیک،۱۹۷۲). این هزینه مستقیما با ارائه خدمات بازارگردانی در ارتباط است و شامل اقلامی چون عضویت بورس، هزینه‏ های اطلاعاتی، هزینه‏ های نیروی کار و هزینه فرصت بازار گردان‏ها می‏ باشد. از آن جا که این هزینه‏ ها حداقل در کوتاه مدت تا حد زیادی ثابت هستند لذا باید با افزایش حجم معاملات سهم آن‏ها در اندازه اختلاف قیمت‏های پیشنهادی خرید و فروش سهام کاهش یابد. علاوه بر این در یک بازار شدیداً رقابتی دامنه تفاوت قیمت‏های پیشنهادی خرید و فروش سهام باید برابر با هزینه نهایی مورد انتظار جهت فراهم کردن نقدینگی باشد. درچنین مواردی هزینه‏ های پردازش سفارش می‏تواند نامربوط باشد.

هزینه نگهداری موجودی:

هزینه معاملات بازارسازها را مجبور به نگهداری پرتفوی متنوع می ‏کند تا از این طریق بتوانند هزینه‏ های خود را پوشش دهند. در ادبیات مالی این بخش از هزینه‏ ها تحت عنوان هزینه نگهداری موجودی بیان می‏ شود و شامل هزینه فرصت ناشی از نگهداری موجودی و ریسک مربوط به نوسانات ارزش موجودی می‏ باشد(بولن،۲۰۰۴).

هزینه انتخاب نادرست :

بخش سوم از هزینه‏ ها مربوط به هزینه انتخاب نادرست می‏ باشد که توسط کوپلند و گالای (۱۹۸۳) و گلستن و میلگرام (۱۹۸۵) مطرح شد و نمایانکر یک امر جبرانی برای معامله گران جهت پذیرش ریسک معامله با افرادی است که احتمال دارد اطلاعات مهم و محرمانه ای در اختیار داشته باشند. انتخاب نادرست به وضعیتی اطلاق می‏ شود که در آن فروشندگان، اطلاعاتی در اختیار دارند که خریداران از آن بی اطلاع هستند (و بالعکس )، که این امر دقیقا قبل از وقوع معامله به وجود می ‏آید.

۲-۷-۳ مبانی نظری وتجربی دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام:

تحقیقات تئوریک زیادی به تجزیه و تحلیل زیان بازارگردان‏ها از معامله گران مطلع پرداخته‌اند. زیان بالقوه ناشی از معامله با افراد مطلع از اطلاعات نهانی، بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بازارگردان‏ها تاثیر گذاشته وسبب افزایش آن می‏ شود(جافی و وینکلر^[۱۸]،۱۹۷۶).

تحقیقات تجربی نیز پیش‌بینی‏های تئوریک را تأیید می‏ کنند. بنستون و‏هاجرمن (۱۹۷۴) نتیجه گرفتند که ریسک غیر سیستماتیک به عنوان جایگزینی برای عدم تقارن اطلاعاتی و شدت معامله ‌بر اساس اطلاعات نهانی رابطه مثبت با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام دارد.

مبانی تئوریک ادبیات مربوط به تاثیر عدم تقارن اطلاعات بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش به تدریج از طریق تحقیقات دیگر کامل شده است. طبق اظهارات باگهات ^[۱۹](۱۹۷۱)، بازارگردان‏ها باید درزمانی که سفارشات خرید و فروش برابر وجود ندارد با انجام معامله، نقدینگی بازار را تامین کنند. مشارکت کنندگان در بازار چند دسته هستند :

1. 1. معامله گرانی که دارای اطلاعات خاص هستند.

1. 1. معامله گرانی که انگیزه نقدینگی دارند و بدون اینکه دارای اطلاعات خاصی باشند، تمایل به تبدیل اوراق بهادار خود به وجه نقد و برعکس دارند.

1. معامله گرانی که بر اساس اطلاعاتی که باور دارند هنوز به طور کامل در قیمت‏های بازار منعکس نشده اما در عمل در قیمت‏ها منعکس خواهند شد، به معامله می‏پردازند.

بررسی کوپلند و گالای (۱۹۸۳)، نشان می‏ دهد که بازارگردان‏ها همواره در معامله بر اساس اطلاعات نهانی شرکت‏ها زیان می‏ کنند. از آنجا که معامله گرانِ دارای اطلاعات خاص، اختیار عدم انجام معامله را دارند، بازارسازها در معامله با آن‏ها هرگز سود نمی‏کنند. تعیین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش تهاتری است بین زیان موردانتظار از معامله با معامله گران مطلع و سود موردانتظار از معامله با دیگر معامله گران. بعد از هر معامله هر گونه اطلاعات خصوصی به صورت عمومی درآمده و ممکن است فروشندگان برآورد خویش از قیمت را به قیمت صحیح تعدیل کنند. به نظر گلستن و میلگرام(۱۹۸۵)، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش می‏تواند یک پدیده صرفا اطلاعاتی باشد که حتی زمانی که جمع هزینه‏ های ثابت و متغیر معامله یک بازارگردان (شامل زمان صرف شده و هزینه‏ های موجودی) صفر شود و زمانی که رقابت باعث می‏ شود سود کارشناسان صفر شود نیز وجود خواهد داشت. بازارگردان‏ها انتظارات خویش درباره ارزش سهام را با مشاهده الگوهای معامله تعدیل می‏ کنند. اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بستگی به کیفیت اطلاعات نهانی، نسبت معامله گران مطلع به غیر مطلع و کشش و عرضه و تقاضای معامله گران غیر مطلع دارد. مدل انتخاب نادرست ممکن است توضیحی برای اثر شرکت‏های کوچک و اثر شرکت‏های به رسمیت شناخته نشده باشد.

نتایج تحقیقات کایل^[۲۰] (۱۹۸۵)، بیانگر وجود سه گروه از معامله گران است. نخست افراد درون سازمانی که به طور انفرادی به اطلاعات مربوط به ارزش نقدشوندگی آتی دارایی‏های شرکت دسترسی دارند، دوم معامله گران غیرمطلع که به طور تصادفی معامله می‏ کنند و سوم بازارگردان‏ها که بر اساس اطلاعاتی که درباره معامله دیگران دارند قیمت‏ها را به صورت کارا تعیین می‏ کنند.