بر طبق نظر هیکز^[۳۴] (۱۹۶۲) و میلر^[۳۵] (۱۹۶۵)، دارایی غیرنقدشونده^[۳۶]، ‌دارایی است که می ­تواند بدون درنگ و تنها با تنزیل قیمت فروخته شود؛ از طرف دیگر، اگر ارزش عادلانه حفظ شود دوره تسویه طولانی­تری را باید پذیرفت. دارایی کاملا نقدشونده می ­تواند فوراً در ارزش عادلانه فعلی خودش فروخته شود و زیاد شدن مدت فرایند تسویه هیچ تاثیری بر قیمت مشخص شده ندارد. موارد گفته شده را ‌می‌توان در شکل (۱-۲) زیر نشان داد( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۱۶).

(نمودار ۲-۱) نقدشوندگی در دو بعد قیمت و زمان

منطقهX اشاره به دارایی­ هایی دارد که به صورت کاملا نقدشونده هستند و منطقه Y و Z اشاره به دارایی­ هایی دارد که برای نقد شدن باید از قیمت آن تنزیل شود. در این مورد نقدشوندگی دارایی­ ها را بر اساس زمان و قیمت بررسی کردیم.

۲-۳-۲ نقدشوندگی بازار

معنی دوم نقدشوندگی اشاره به بازار­ها دارد. بر این اساس، یک بازار نقدشونده، بازاری است که معامله کردن در آن در هر زمانی ممکن است، مستقل از اندازه معاملات است، و اساساً موجب تغییرات قیمتی ناموجه نمی­ شود. در این باره، ‌می‌توان گفت که بازار اوراق قرضه خزانه­داری ایالات متحده، به دلیل این که عمدتاًً هر مقداری از اورق می ­تواند در قیمت جاری جذب شود، بازاری نقدشونده است و اکثرا بعید است که بازار به معاملات بزرگ واکنش نشان دهد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۱۸).

ادبیات موجود ‌در مورد نقدشونگی بازارهای مالی سازمان یافته معمولا سه جزء اصلی نقدشوندگی بازار را شرح داده ­اند. این سه جزء شامل وسعت، عمق، و برگشت پذیری بازار است.

۲-۳-۳ وسعت بازار^[۳۷]

گاربد^[۳۸](۱۹۸۲، ص۴۲۰)، وسعت بازار را به عنوان وضعیتی تعریف می­ کند که سفارشات وجود دارد، به صورت واقعی و به آسانی آشکار می­ شود، و اوراق بهادار در بالا و پایین قیمت عملاً مورد معامله قرار می­ گیرند. فرناندز^[۳۹] (۱۹۹۹، ص۱۰) بیان می­ کند که وسعت بازار، فاصله قیمت­های میانی بازار تا قیمت معاملاتی که واقعا رخ می­هند، است. به هر حال وسعت بازار بیشتر با تفاضلقیمتپیشنهادیخرید و فروش^[۴۰] مرتبط است. بر اساس دیگر تعاریف عمومی، وسعت بازار به عنوان فاصله بین خریداران و فروشندگان در ارتباط با ارزش­گذاری دارایی­ های مورد معامله در بازار تعریف می­ شود. فاصله زیاد منجر به تنزیل­های بیشتر در ارزش عادلانه­ای می­ شود که فروشندگان برای فروش سریع دارایی­ ها، مجبور به پذیرش آن می­شوند یا این که فاصله زیاد، موجب پرداخت اضافی ‌در مورد ارزش دارایی­ های می­ شود که خریداران برای خرید سریع آن، نیاز به پرداخت آن دارند. ‌به این ترتیب فاصله بیشتر، موجب بازارهایی با قدرت نقدشوندگی کمتر می­ شود، ‌به این دلیل که توافق بین معامله­کنندگان بدون کوتاه آمدن در برابر از دست دادن ارزش اوراق بهادار، مشکل است ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۰).

۲-۳-۴ عمق بازار^[۴۱]

مفهوم عمق بازار بر اساس تعداد مشارکت کنندگان بازار است که برای معامله آمادگی دارند. اکثر محققان، عمق را به عنوان در دسترس بودن پیشنهادهای متقابل، یا به عنوان قیمت­هایی که به وسیله بازارسازان اعلام می­ شود یا به عنوان حداکثر حجم معامله شده­ای که بر قیمت اثر ندارد، درک کرده ­اند. در هر صورت اندازه بازار نقش مهمی دارد. ارائه یک قیمت قابل قبول در بازارهایی که تعداد زیادی معامله­کننده فعال در آن وجود دارد نسبت به بازارهایی که تعداد اندکی معامله­کننده در آن وجود دارد آسانتر است. پس ‌می‌توان گفت که هر چه عمق بازار بیشتر باشد نقدشوندگی بازار هم بیشتر است. هر چند که اندازه بازار برای نقدشوندگی بازار مهم است ولی برای نقدشوندگی بازار کافی نیست. نقدشوندگی بازار علاوه بر معامله­گران، نیاز به تنوع معامله­گران نیز دارد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۱).

باید توجه داشت که نتایج حاصل از وسعت و عمق بازار برای سرمایه­ گذار­های فردی مشابه است. هر دو جنبه اشاره به تنزیل ارزش عادلانه دارد که باید به منظور تحقق یک معامله در مدت زمان معقول، با آن مقابله کرد. با این حال، در حالی که وسعت بازار نشان دهنده هزینه­ های معامله است، عمق بازار تعیین می­ کند که چگونه این هزینه­ ها به اندازه معامله بستگی دارد( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۳).

در کل می توان گفت که اگر سفارش­هایی با فاصله کمی از قیمت بالا و پایین سهامی که در حال معامله است وجود داشته باشد و اگر در مجموع، سفارش­های خرید و فروش در حجم قابل توجه­ای در بازار وجود داشته باشند، بازار دارای وسعت و عمق است. در زمانی که بازار دارای عمق زیاد و وسعت کمی است تفاضل بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش کمتر است و اثر بازار ناچیز است (اسچوارتز و فرانشینی، ۲۰۰۴، ص۶۰).

۲-۳-۵ برگشت پذیری بازار^[۴۲]

در این جا یک بُعد پویا از نقدشوندگی معرفی می شود. برگشت­پذیری ارشاره به سرعتی دارد که بَعد از یک معامله بزرگ یا هر چیز دیگری که باعث عدم تعادل سفارش می شود سطح قیمت­ها به حالت قبلی بر­می­گردد. این موضوع به عنوان برگشت پذیری بازار شناخته می­ شود. باید توجه داشت که برگشت پذیری بازار اشاره به سرعت واکنش به هر گونه تغییر در قیمت ناموجه دارد و این موضوع تنها به موجب معاملات بزرگ نیست ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۴).

اسچوارتز و فرانشینی (۲۰۰۴) بیان ‌می‌کنند اگر تغییرات موقتی قیمت که به موجب عدم تعادل سفارش­ها ایجاد می­ شود به سرعت، سفارشات جدید را برای بازار جذب کند، آن بازار دارای برگشت پذیری است. و وقتی که بازار دارای برگشت­ پذیری است معاملات کمتر متحمل قیمت­های نامناسب می­شوند (اسچوارتز و فرانشینی، ۲۰۰۴، ص۶۱).

۲-۳-۶ نقدشوندگی شرکت^[۴۳]

دسته سوم از تعاریف نقدشوندگی اشاره به توانایی شرکت­ها برای پرداخت تعهدات خود دارد. یک شرکت نقدینه هیچ مشکلی با تسویه حساب­هایش در طی زمان ندارد، در حالی که یک شرکت غیرنقدینه، ممکن است با مشکل عدم پرداخت به موقع تعهدات خود روبه­رو شود و دارای ریسک عدم توانایی برای پرداخت بدهی باشد ( موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۵).

۲-۴ ارتباط بین مفاهیم نقدشوندگی

اگر چه تعاریف متفاوت نقدشوندگی به زمینه ­های مختلف اقتصادی اشاره ‌کرده‌است، اما آن ها غیر مرتبط با همدیگر نیستند. ارتباط بین آن­ها حتی می ­تواند به طور حسی تشخیص داده شود. در واقع، بررسی دقیقتر مؤید آن است که این تعاریف به پدیده ­های اساسی یکسان اشاره ‌می‌کنند (موراسکی، ۲۰۰۸، ص۲۵).