۱) باور قوی وپذیرش اهداف و ارزش های سازمان

۲) میل به تلاش قابل ملاحظه درسازمان

۳) تمایل قوی برای ماندن در سازمان به عنوان یک عضو

به نظر می‌رسد، تفاوت در تعاریف تعهد سازمانی در مطالعات و پژوهش های مختلف مورد توجه قرار گرفته است وطبقه بندی های متفاوتی از تعهد سازمانی ارائه گردیده است (کاتزوکان^[۱۴۲]، ۱۹۹۷؛ مودای و همکاران،۱۹۸۲؛وینر^[۱۴۳]،۱۹۸۲؛اُریلی وچاتمن،۱۹۸۶؛آلن ومی یر، ۱۹۹۰). از میان این طبقه بندی ها تقریباً یکی از آن ها که متعلق به آلن ومی یر (۱۹۹۰) است بیشتر مورد توجه قرارگرفته است و در سال‌های اخیر به طور وسیعی استفاده شده است (چنج واِستوک دیل^[۱۴۴] ، ۲۰۰۳؛ پاول و می یر^[۱۴۵] ، ۲۰۰۴؛ اِردهیم و همکاران^[۱۴۶] ،۲۰۰۶ ؛ چنج و همکاران^[۱۴۷] ، ۲۰۰۷؛نادی وسجادیان، ۱۳۸۷).

‌بر اساس دسته بندی آلن ومی یر(۱۹۹۰) تعهد سازمانی شامل سه جزء تعهد مستمر، تعهدعاطفی و تعهد هنجاری است.

۲ – ۲-۳ ) الگوهای تعهد سازمانی

• الگوی توسعه تعهد مودی و دیگران ^[۱۴۸] (۱۹۸۲)

مودی و دیگران پیشنهاد کردند که درک توسعه تعهد نیازمند طرح سه مرحله است: مرحله ی پیش از ورود، تجربیات کاری مرحله اولیه استخدام، و مرحله دوره خدمت میانه واخیر. در مرحله پیش از استخدام، افراد با سطوح متفاوتی از”گرایش به متعهد شدن” وارد سازمان می‌شوند. این گرایش تابعی است از مشخصات فردی، انتظارات درمورد شغل و شرایط مرتبط با تصمیم جهت پیوستن به سازمان. مرحله دوم در این الگو، مرحله استخدام اولیه را نشان می‌دهد. هال (۱۹۶۶، ۱۹۷۶) ؛ استدری و کای (۱۹۶۲) ؛ و وانوس (۱۹۸۰) ^[۱۴۹]، بحث کردند که تجربیات مرتبط با شغل در طی ماه های اولیه، یک نقش بحرانی درتوسعه رفتارها و نگرش های مرتبط با کار ایفا می نمایند. بر مبنای بررسی سالانکیک^[۱۵۰] (۱۹۷۷)، آن ها می نویسند که مشخصات شغل و محیط کار باید بتواند تعهد سازمانی را تحت تأثیر قرار دهد. مرحله ی نهایی این الگو، مرحله دوره خدمت اخیرومیانه است( یعنی باقی ماندن یا ادامه تعهد). در این بخش از الگو فرض شده که مدت خدمت رابطه(همخوانی) مثبت با تعهد دارد. به طوری که به واسطه اصولی از سرمایه گذاری ها، درگیری اجتماعی، پویایی شغل و فداکاری ها ایجاد می شود(پیرس و دیگران^[۱۵۱]، ۱۹۸۷، ۱۶۳).

• الگوی پنلی و گولد^[۱۵۲]

پنلی و گولد یک چارچوب چند بعدی مبتنی بر تحقیق اتزیونی^[۱۵۳] (۱۹۶۱) از وابستگی سازمانی ارائه نمودند. آن ها بین سه نوع تعهد اخلاقی، حساب گرایانه و بیگانگی^[۱۵۴] تمایز قائل شدند. مفهوم تعهد اخلاقی تقریباً با تعریف تعهد اخلاقی جاروس و همکارانش، تعهد عاطفی آلن و میر و تعهد ارزشی انجل و پری و مایر و شورمن یکسان است. تعهد حسابگرانه منطبق با بعد پیروی در الگوی اوریلی و چتمن است و ممکن است به عنوان یک شکل از انگیزش به جای تعهد درنظر گرفته شود(میر و هیسکوویچ^[۱۵۵]، ۲۰۰۱، ۲۹۹). در حالی که فرم ابزاری تعهد می‌تواند یک سطح تعهد ‌در مرتبه پایین تر توصیف شود، تعهدات هنجاری و به ویژه عاطفی می‌توانند مراتب سطح بالاتر تعهد درنظر گرفته شوند. اصطلاح مرتبه سطح بالاتر در برابر پایین تر تعهد به موازات تمایزات مشابه ایجاد شده در تئوری مدیریت و روانشناسی صنعتی است که در آن تمایزات مشابهی برای مفاهیم دیگر ایجاد شده اند. تفاوت بین عوامل بهداشتی(برون زا) که بازنمایی کننده نیازهای سطح پایین تر افراد هستند و عوامل انگیزشی(درون زا) که بازنمایی کننده نیازهای سطح بالاتر افراد هستند(کوهن ، ۲۰۰۷، ۳۳۶). سرانجام منظور پنلی و گولد از تعهد بیگانگی تا اندازه ای با تعهد مستمر آلن و میر و جاروس یکسان است.

• الگوی مارش و و ماناری ^[۱۵۶] (۱۹۷۷)

مارش و ماناری بین دو فرم تعهد ابزاری و عاطفی تمایز گذاشتند. یکی بر اساس آن چیزی است که آن ها عوامل بهبود وضعیت نام نهادند مثل دستمزد. آن ها ضمن اینکه ایده و تبادل را به عنوان فرایند اصلی مطرح کردند، اظهار داشتند که یک سطح عمیق تر تعهد وجود دارد. مطابق با آن، یک سیستم از تعهدات مشترک جایگاه اساس اقتصادی استخدام کارکنان توسط سازمان را می‌گیرد. در این دیدگاه کارمند از نظر اخلاقی اینکه در سازمان بماند را درست می بیند، صرف نظر از اینکه بهبود وضعیت یا رضایتی که سازمان طی سال ها به او می‌دهد چقدر باشد. مارش و ماناری این مجموعه عوامل را«ارزش ها و هنجارهای تعهد» مادام العمر نام نهادند.

تعهد به عنوان یک مفهوم دو بعدی: زمان و ماهیت^[۱۵۷]

• زمان و تعهد: تعهد بدو ورود در برابر تعهد بعد از ورود

الگوی کوهن، ‌بر اساس رویکردهای پیشین به تعهد سازمانی است. این الگو منطق پایه ای میر و آلن(۱۹۹۱) را دنبال می‌کند(برای مثال: مفهوم تعهد هنجاری آن ها به عنوان گرایش هنجاری در نظر گرفته می شود که به عنوان احساس کلی تعهد اخلاقی نسبت به سازمان تعریف شده است. گرایش هنجاری بدو ورود فرد به سازمان مطرح است). همچنین استدلالات پایه الگوی مودی و همکاران(۱۹۸۲) در آن به کار گرفته شده است. آن ها استدلال کردند که تعهد به سازمان به صورت فرآیندی ترسیم می شود که طی زمان شکوفا می‌گردد. این فرایند قبل از اینکه کارمند وارد سازمان شود آغاز می‌گردد و طی سال های متمادی اشتغال گسترش پیدا می‌کند.

خوش کنش و ادیب راد(۱۳۸۰) در پژوهش دیگری تحت عنوان « بررسی رابطه بین باورهای دینی و بروز استرس در افراد» نشان دادند که بین باورهای دینی و بروز استرس همبستگی منفی وجود دارد.

سهرابی و سامانی(۱۳۸۰) در تحقیق دیگری تحت عنوان « بررسی میزان تأثیر نگرش مذهبی بر بهداشت روانی نوجوانان» نشان دادند که بین نگرش مذهبی و نمره کل بهداشت روانی همبستگی منفی وجود دارد.

نتایج پژوهش بهرامی احسان (۱۳۸۱)، نشان می‌دهد که بین جهت گیری مذهبی و «اضطراب» رابطه معکوس و بین جهت گیری مذهبی و «حرمت خود» رابطه مستقیم و مثبت وجود دارد. خوانین زاده و همکاران(۱۳۸۴) در پژوهشی به بررسی ارتباط سطح تحول من، دلبستگی به خدا و جهت گیری مذهبی پرداخته و ‌به این نتیجه رسیدند که «رابطه منفی بین تحول من و دلبستگی اجتنابی به خدا، ارتباط مثبت بین سطح تحول من و جهت گیری مذهبی درونی و رابطه منفی بین جهت گیری مذهبی درونی و هر یک از ابعاد اضطرابی و اجتنابی دلبستگی به خدا بوده است».

در پژوهش دیگری که به بررسی جهت گیری مذهبی و سلامت روانی پرداخته شده است ، یافته هانشان می‌دهد که جهت گیری مذهبی با افزایش سلامت روانی و کاهش اختلالات روانی رابطه دارد(بهرامی احسان، ۱۳۸۳).

جان بزرگی(۱۳۸۶) در پژوهش خود بر روی ۱۴۰ نفر از دانشجویان دختر و پسر در سطح دانشگاه تهران ‌به این نتیجه رسید که بین مذهب یا مذهبی بودن و سلامت روانی رابطه مستقیم وجود دارد . هر چه جهت گیری مذهبی درونی تر می شود سلامت روانی بالاتر می رود. هرچه جهت گیری فرد در زمینه مذهبی بیرونی تر می شود احساس خستگی و نشانه های بدنی نیز بیشتر می شود. هر چه جهت گیری فرد بیرونی تر می شود میزان اضطراب و بی خوابی فرد بیشتر می شود.

غرابی، احمدوند، اکبری دهقی و زنوریان(۱۳۸۷) در پژوهشی در باره ارتباط سلامت روان با مذهب درونی و بیرونی ‌به این نتیجه رسیدند که رابطه معنا داری بین مذهب درونی با سلامت روان وجود دارد، ولی این ارتباط در مذهب بیرونی مشاهده نشده است . همچنین تفاوت معنا داری بین دو جنس از لحاظ نوع مذهب مشاهده نشده است.

صولتی، ربیعی و شریعتی(۱۳۹۰) در تحقیقی با هدف بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان در دانشجویان پسر شهر تهران ، نتیجه گرفتند که بین جهت گیری مذهبی درونی و سلامت روان رابطه مستقیم و بین جهت گیری بیرونی و سلامت روان رابطه معکوس وجود داشته است.

صدری و جعفری(۱۳۸۹) در بررسی نقش باورها و اعمال مذهبی در پیش‌بینی سلامت روان، دریافت که جهت گیری مذهبی درونی با سلامت روانی رابطه معنا داری داشته است. در حالی که برای جهت گیری مذهبی بیرونی زابطه معنی داری به دست نیامده است.

همچنین نتایج تحقیق کرمی و همکاران (۱۳۸۵) در زمینه بررسی رابطه جهت گیری مذهبی با سلامت روان دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه نشان داد که تنها بین جهت گیری مذهبی درونی و سلامت روان دانشجویان، رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد .

یافته های تحقیق خلیل دوابی(۱۳۸۴) در بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی با سلامت روان دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر اهواز نشان داد که بین جهت گیری بیرونی و سلامت روان رابطه معناداری وجود ندارد، اما بین جهت گیری دورنی و برخی مؤلفه های اختلال روان(حساسیت در روابط بین فردی، افسردگی و اضطراب، ترس، روان پریشی) همبستگی منفی وجود دارد.

سهرابیان(۱۳۷۹)، در بررسی تأثیر نگرش مذهبی بر سازگاری فردی اجتماعی دانش آموزان نشان داد که بین اعتقادات مذهبی و سازگاری فردی اجتماعی دانش آموزان رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.

آخوندی (۱۳۷۶)، در بررسی خویش مطرح می‌کند که نمرات سازگاری اجتماعی دختران و پسران نزدیک بهم می‌باشد و تفاوت بین آن ها معنا دار نیست. همچنین نتایج بررسی افشار نیاکان (۱۳۸۱)، نشان می دهدکه بین دانش آموزان دختر و پسر از لحاظ سازگاری اجتماعی و سازگاری کل تفاوت معنادار نیست ولی از نظر سازگاری عاطفی و هیجانی بین آن ها تفاوت معنا دار است.

فصل سوم

روش اجرای تحقیق

۳-۱ طرح پژوهش

پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی و از نظر روش جمع‌ آوری داده ها از نوع علی ـ مقایسه ای است که یک روش تحقیق توصیفی است . در این نوع تحقیق، رابطه متغییرها بر اساس هدف تحقیق تحلیل می‌گردد(سرمد و بازرگان، ۱۳۹۲).

۳-۲ متغییر های پژوهش

متغییر پیش بین: باور های مذهبی

متغییر های ملاک :

سازگاری : که در سه حوزه عاطفی، اجتماعی و آموزشی سنجیده می شود.

پرخاشگری : که سه مؤلفه خشم، تهاجم و کینه توزی را می سنجد.

متغییر کنترل : جنسیت و مقطع تحصیلی

۳-۳ جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه

جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است ‌از کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان شاهرود که در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ مشغول به تحصیل می‌باشند.

نمونه و روش نمونه گیری : برای انتخاب جمعیت نمونه مورد پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است. که پس از انتخاب مدارس، از بین چهار دبیرستان شرکت کننده در آزمون( دو دبیرستان پسرانه و دو دبیرستان دخترانه) نمونه ای به حجم ۳۰۰ نفر ( ۱۵۰ پسر و ۱۵۰ دختر ) به صورت تصادفی انتخاب و پرسش نامه های پژوهش در اختیار آنان قرار گرفت.

۳-۴ ابزار سنجش و نحوه گرد آوری اطلاعات

ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر پرسشنامه می‌باشد که از سه پرسشنامه سازگاری اجتماعی (AISS) برای سنجش سازگاری ، پرسشنامه پرخاشگری اهواز (AGQ) برای سنجش پرخاشگری و پرسشنامه جهت گیری مذهبی آلپورت برای سنجش باورهای مذهبی استفاده می شود.

۳-۴-۱ پرسشنامه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی (AISS) :

این پرسشنامه در سال ۱۹۹۳ به وسیله سینها و سینگ تهیه و به وسیله کرمی (۱۳۷۷) ترجمه شد. هدف آن است که سطوح سازگاری دانش آموزان دبیرستانی ( گروه سنی ۱۴ تا ۱۸ ساله ) در سه حوزه سازگاری ( عاطفی ، اجتماعی ، آموزشی ) سنجش شود . پرسشنامه شامل ۶۰ سوال است که با پیش‌بینی پاسخ “بله” یا “خیر” تدوین شده است .۲۰ سوال مربوط به حوزه عاطفی، ۲۰ سوال مربوط به حوزه اجتماعی و ۲۰ سوال مربوط به حوزه آموزشی است . به پاسخ هایی که نشانگر سازگاری است نمره یک داده می شود و در غیر این صورت صفر منظور می‌گردد. در این پرسشنامه نمرات بالا به منزله سازگاری پایین و کسب نمره پایین سازگاری مطلوب را منعکس می‌کند. روایی این پرسشنامه از طریق تعیین همبستگی با فرم موازی ( پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا) برابر ۷۳/۰به وسیله نوری ( ۱۳۸۰ به نقل از بنده پور ، ۱۳۸۵) گزارش شد. ضریب پایایی این آزمون به روش دو نیمه کردن ۹۵/۰، با روش باز آزمایی ۹۳/۰ و با روش کودر ریچاردسون ۹۴/۰ به دست آمده است.

۳-۴-۲ پرسشنامه پرخاشگری اهواز (AGQ) :

سازه‌های تمایز یافتگی خانواده در برخی پژوهش ها مورد برسی قرار گرفته اند. سازه‌های تمایز یافتگی بر مبنای این فرضیه است که تفکیک ، بحرانی ترین متغییر شخصیتی است که برای رشد و بلوغ و دستیابی سلامت روانی آن نیازمندیم. اما در کنار آن سازه خانواده تمایز یافته داریم. سیستم خانواده متمایز وابستگی سالمی را بین اعضاشان می‌دهد که ارتباط و همکاری سالم بین افراد را ارتقا می بخشد . نیاز مبرم خانواده ها ایجاد پناهگاهی است تا از اعضا حمایت کند ، تغذیه فراهم آورد و موجب رشد و پرورش اعضا گردد ‌بنابرین‏ بوئن تنها در رابطه با تفکیک فردی صحبت نمی کند بلکه از تفکیک خانواده نیز سخن به میان می آورد (لیچت و چابوت^[۴۸] ،۲۰۰۶). مفهوم تمایز یافتگی خانواده روشی را که خانواده ، بر سلامت در رشد فرد تاثیر می‌گذارد ، توصیف می‌کند تا افراد را قادر سازد با میزان استقلال و اتخاذ مسئولیت شخصی برای وظایف متناسب با سن و تجربه ارتباط مؤثر با افراد مهم به اقدامات مفید مبادرت ورزند . تمایز یافتگی خانواده بر پایه این فرض استوار است که برای هر نوع ارزیابی عملکرد مستقیم خانواده باید الگو های تعاملی را نیز مد نظر داشت ، یعنی به منظور تعریف کردن سطوح تمایز یافتگی اعضا خانواده رابطه عضو با هر والد را نیز مد نظر قرار داد . این روابط بر حسب رفتارها ، شناخت ها ، احساسات ، رعایت مرزهای شخصی و سطوح صمیمیت، درک می شود. یکی از مهم ترین اقدامات خانواده ایجاد محیطی برای رشد مناسب فرد است یعنی محیطی که در آن والدین به کودکان کمک می‌کنند تا بین نیاز به فردیت و با هم بودن تعادل قرار سازند (براون^[۴۹] ، ۱۹۹۱). سیستم تمایز نایافته خانواده به وسیله الگوهایی مشخص می شود که فضای اضطراب آلوده را برای اعضا فراهم می آورد( والش و هاریگان ،۲۰۰۳). ناتوانی سیستم خانواده برای ایجاد صمیمیت و فردیت منجر به سطوح پایین عملکرد در اعضا و تمایز یافتگی پایین می شود( پلگ^[۵۰] ،۲۰۰۵). تمایز یافتگی بالا را فردی دارا است که دلبستگی های عاطفی اش را به خانواده حل ‌کرده‌است یعنی نقش هایش را در مثلث های رابطه ای تغییر داده است، ‌بنابرین‏ می‌تواند به عنوان یک فرد مستقل در گروه خانواده عمل کند. بوئن معتقد بود که دستیابی به تمایز یافتگی کامل ممکن نیست(براون ،۱۹۹۱). خانواده به عنوان یک سیستم تا زمانی که اعضایش به خوبی به تمایز یافتگی دست پیدا نکنند ، بی ثبات خواهند ماند. تا زمانی که اختلافات خانوادگی پا بر جا باشد، دست یافتن به چنین تمایز یافتگی به ندرت روی می‌دهد( شارف ،۱۹۹۶).

به طور کلی برای آن که تمایز یافتگی وجود خارجی داشته باشد خانواده باید از ثبات و ایمنی به قدر کافی برخوردار باشد تا نیاز های فرد برآورده شود. محیط سالم خانوادگی به همه اعضای خود این امکان را می‌دهد تا نیاز های خود را برآورده سازند هر کسی به احساس خود ارزشمندی ، خود دوستی ، خودپذیری و آزادی منحصر به فرد بودن نیاز دارد. هرکسی به ساختاری به اندازه کافی سالم نیاز دارد تا رشد و فردیت خود را به محک آزمایش بگذارد(برادشاو^[۵۱] ،۱۹۸۵ ، به نقل از اصلانی،۱۳۸۳).

افراد تمایز یافته قادر هستند که در هر شرایطی مطابق خود واقعیشان عمل کنند ، در حالی که فرد تمایز نایافته متاثر از ویژگی های خود ساختگی است(بارتلت ،۲۰۰۷). فرد با تمایز یافتگی بالا سازگاری بهتر و بیشتر و توانایی بالاتری برای کنار آمدن با استرس را دارد و صمیمیت عاطفی بیشتری را نیز ضمن تشخیص و حفظ مرزهای مناسب تجربه می‌کند. در مقابل سطوح پایین تمایز همراه با واکنش هایی بر مبنای احساسات انزوا در واکنش به موقعیت های استرس زا و احساس فقدان خود است(هاسپیال^[۵۲] ،۲۰۰۶). افراد تمایز یافته توانایی ترکیب تفکرات و احساسات را دارند. آن ها توانایی بالا در ایجاد صمیمیت با اطرافیان دارند در حالی که خویشتن خود را حفظ می‌کنند. افراد کمتر تمایز یافته استقلال ساختگی برای خود متصور هستند. آن ها به سختی تفکرات و احساسات را ترکیب می‌کنند و دستخوش احساسات در روابط بین فردی می‌شوند (لیچت و چابوت ،۲۰۰۶).

افراد تمایز یافته سریعا از وقایع استرس زا خلاص می‌شوند اما افراد تمایز نایافته به راحتی نمی توانند از استرس رهایی یابند اضطرابی که در افراد تمایز نایافته وجود دارد از فرایند های تصمیم گیری آن ها ، بر مبنای نیاز به حفظ روابط بجای فرایند های منطقی است نشأت می‌گیرد. آن ها تصمیمات اصلی خود را بر اساس اجتناب از تعارض می گیرند. در واقع این افراد از مسائل و مشکلات پیش آمده بدون اینکه سعی بر حل آن داشته باشند ، دوری می‌کنند. اما افراد تمایز یافته قادرند تصمیمات منطقی را بدون تسلط عواطف بگیرند(هام ،۲۰۰۵). تمایز یافتگی بالا فرد را قادر می‌سازد تا موضع شخصی را در روابط حفظ کند(مالکیت افکار، رفتار و احساسات فرد و حفظ یک هدایت درونی) در حالی که بر صمیمیت و تماس با سایرین ارزش می‌گذارد.(اسکورن و دندی ،۲۰۰۴).

اسکورن و دندی (۲۰۰۴) ، برخی از خصوصیات افراد تمایز یافته را چنین عنوان کرده‌اند:

تکیه بر استدلال ، خود پیرو بودن ، هدفمند بودن ، متعادل بودن ، قضاوت اجتماعی درست ، انتظارات تعدیل شده

قدرت تصمیم گیری قوی ، خود کنترل بودن ، مقاوم در برابر اضطراب و قابل اعتماد بودن(اسکورن و دندی ،۲۰۰۴).

اجزای تمایز یافتگی

بر طبق تئوری ، بوئن تمایز یافتگی دارای ۴ مؤلفه‌ اساسی است که عبارتند از :

1. 1. واکنش عاطفی

1. 1. گسلش عاطفی

1. 1. آمیختگی با دیگران

1. توانایی به دست آوردن (جایگاه من) (بوئن و کر ،۱۹۸۸ به نقل از وابی^[۵۳] و همکاران ،۲۰۰۶).

واکنش عاطفی :

فرد کمتر تمایز یافته ، یا بیشتر عاطفی ، واکنشی می‌باشد و بیشتر انرژی اش را به سمت تجربه و شدت احساسات متوجه ساخته است. برای چنین فردی احتمالا مشکل است که در پاسخ به عاطفه دیگران آرام باقی بماند(بوئن و کر ،۱۹۸۸ به نقل از وابی و همکاران ،۲۰۰۶). او در یک دنیای عاطفی به دام افتاده است(پاپکو ،۲۰۰۲).

گسلش عاطفی :

وقتی تعاملات میان فردی شدید هستند ، افراد کمتر تمایز یافته ممکن است با گسلش عاطفی عکس العمل نشان دهند. آن ها خودشان را همانند احساساتشان از دیگران مجزا می‌کنند. در حالی که افراد با سطح تمایز یافتگی بالا احساس نیاز به جدایی از نظر عاطفی را ندارند. افرادی که از نظر عاطفی جدا می‌شوند ، به طور عمیقی صمیمیت را تهدید آمیز می‌یابند و بنا براین اغلب تمایل دارند تا خودشان را از دیگران و از عواطف جدا کنند. آن ها اهمیت خانواده را انکار می‌کنند و یک نمای افراطی از استقلال را نشان می‌دهند (پاپکو^[۵۴] ،۲۰۰۲).

آمیختگی با دیگران( همجوشی) :

• 1. ویژگی های عمده ارزیابی متوازن

ارزیابی متوازن چارچوبی است، که توسط کپلن و نورتون(۱۹۹۲) طراحی شده و همان‌ طور که از اسم آن پیدا‌ است، تکنیکی است، که چالش های متوازن کردن منظر های چندگانه، که در اجرای استراتژی مورد نیاز است را، حل می‌کند. ویژگی های ارزیابی متوازن عبارتند از(Nair,2004:p.14):

۱- ارزیابی متوازن ابزاری است، برای اجرای استراتژی.

۲- ارزیابی متوازن به عنوان یک زبان مشترک در تمام سطوح سازمان، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳-ارزیابی متوازن به عنوان مجموعه اصول مشترک برای اداره عملیات روزانه و چارچوبی برای استراتژی شرکت به کار می رود.

۴- ارزیابی متوازن برای شناسایی و اداره کردن اهداف طراحی شده است.

۵-ارزیابی متوازن، توازن نسبی بین عوامل متقابل در استراتژی ایجاد می‌کند:

۵-۱- توازن بین عملیات داخلی و خارجی شرکت.

۵-۲- توازن بین شاخص ها و معیارهای پیشرو و کُندرو.

۵-۳- توازن بین اهداف مالی و غیر مالی.

۵-۴- توازن بین اهداف بخش های مختلف شرکت و اهداف کلی شرکت.

۵-۵- توازن بین اولویت‌های مالی و عملیاتی.

۶- ارزیابی متوازن، اهداف استراتژیک را با اهداف، اهداف خاص و مقیاس ها هماهنک می‌کند.

۷- ارزیابی متوازن در تمام سطوح سازمان جریان می‌یابد.

۲-۶-۱- توازن بین عوامل داخلی و خارجی

افزایش توانمندی‌های شرکت برای آینده، افزون بر اینکه باعث موفقیت در زمان کنونی می شود، در واقع عکس العملی است، که شرکت در برابر نیاز به توازن نشان می‌دهد. شرکت هایی که اهمیت توازن را درک کرده‌اند، از عوامل داخلی و خارجی برای ارزیابی استراتژی استفاده می‌کنند. در بیشتر مواقع شرکت‌ها تنها جنبه‌های داخلی(جنبه‌های عملیاتی تولید محصول تا ارائه به بازار) را مورد توجه قرار می‌دهند و به چالش های فروش و بازاریابی یا شرایط بازار توجهی نمی کنند. در بسیاری از مواقع این علامت مشخصه بیماری را « تولید مشتری خود را به وجود می آورد»^[۱۲] می‌نامند (Ibid,p.15).

۲-۶-۲- توازن بین شاخص ها و معیارهای پیشرو و کندور

پیتر دراکر^[۱۳] (۱۹۹۳) بنیان‌گذار مدیریت مدرن بیان می‌کند، که « ما نیازمند معیارهای ارزیابی پیشرو و کندرو(که اقتصاددانان در طی نیم قرن گذشته از آن ها برای پیش‌بینی مسیر و مدت زمان حرکت اقتصاد استفاده می‌کنند) در یک شرکت یا صنعت هستیم ». شاخص های پیشرو در اقتصاد، شاخص هایی هستند، که مسیر اقتصاد را پیش‌بینی می‌کنند(شاخص هائی که قبل از رکود اقتصادی، کاهش می‌یابند و قبل از رشد اقتصادی، افزایش می‌یابند). شاخص های کندرو، شاخص هایی هستند، که آهسته تر از سایر شاخص‌ها حرکت می‌کنند. معیارهای مالی که در تراز نامه، صورت سود و زیان و سایر گزارش های قانونی ارائه می‌شوند، از شاخص های اصلی کندرو در شرکت محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر آن ها آنچه که اتفاق افتاده است را ارائه می‌دهند، نه آنچه را که می‌توانست اتفاق بیافتد. بیشتر داده های ارائه شده در اخبار و مجله ها از شاخص های کندرو محسوب می‌شوند. بسیاری از اطلاعات راجع به فروش های گذشته، عملکرد تولیدی و غیره از شاخص های کندرو عملکرد هستند، زیرا نشان می‌دهند،

که شرکت کجا بوده و چگونه عمل ‌کرده‌است. شاخص های پیشرو، نشانه هایی از عملکرد یا شرایط آتی هستند. برای مثال اگر شما متوجه شوید، که فرزندتان تب دارد، از دماسنج، که یک شاخص کندرو برای بیماری است استفاده می کنید. ولی اگر شما مشاهده کنید، که فرزندتان از قبل عطسه می‌کند و یا زمانی که به خانه می‌آید، کسل است، این یک شاخص پیشرو است. سیستم عملکرد استراتژیک متوازن شده، شاخص‌های پیشرو و کندرو را مشخص و بدین طریق می‌تواند نتایج گذشته را با محرک های آتی متوازن کند(Ibid,p.16). کارت امتیاز دهی متوازن باید شامل ترکیبی از شاخص های کندرو و پیشرو باشد. شاخص‌های کندرو بدون محرک های عملکرد، اطلاعاتی راجع به چگونگی دستیابی به نتایج مورد انتظار ارائه نمی دهند. برعکس، شاخص های پیشرو ممکن است نشانه هایی از بهبود را در سازمان نشان دهند، ولی این شاخص ها مشخص نمی کنند، که آیا این بهبود منجر به بهبود منظرهای مالی و مشتری می‌شوند یا نه(Niven,2002:p.116)؟

۲-۶-۳- توازن بین معیارهای مالی و غیر مالی

بسیاری از مدیران تمایل دارند، که بر حسب داده های عددی تصمیم گیری کنند. آن ها پیشرفت را در معیارهای مالی خلاصه می‌کنند و اعتقاد دارند، که عملکرد مالی، انگیزه تمام افراد در شرکت را به گونه برابر افزایش می‌دهد(Nair,2004:p.16). شاید در نظر گرفتن اهداف مالی به تنهایی، مانع از تبدیل اهداف مالی کلی شرکت به اهداف کوچکتری می شود، که کارکنان در شرکت می‌توانند با اطمینان دنبال کنند. طبق سلسله مراتب نیازهای مازلو، عملکرد انسان ترکیب پیچیده ای از تمایلات و انتظارات اساسی و پیشرفته است. این سلسله مراتب در شرکت نیز وجود دارد. زمانی که استراتژی شرکت طراحی می شود(چه باید انجام شود و چگونه)، باید ترکیب بین اهداف مالی و غیر مالی مورد توجه قرار گیرد. با در نظر گرفتن سهم اهداف مالی و غیر مالی در استراتژی شرکت، توازن به وجود می‌آید. همان طور که می‌دانیم، انسان ها فقط به وسیله پول ارضاء نمی شوند، ولی رسیدن به اهداف غیر مالی هم معمولاً منجر به کسب پول می شود. یک تصور غلط این است، که اهداف غیر مالی، در ماهیت به صورت کمی نیستند. اهداف غیر مالی می‌توانند اندازه‌گیری شوند. حتی « احساس » نیز با سطحی از خطا قابل اندازه گیری است(Ibid,pp.16-17).

۲-۶-۴- توازن بین اهداف بخش های مختلف شرکت و اهداف کلی شرکت

سازمان ها در پی بهترین ساختار تجاری برای رسیدن به اهداف مالی هستند. برخی اعتقاد دارند، که بخش های تجاری مستقل (غیر متمرکز)، بهترند و برخی دیگر ساختارهای سازمانی با کنترل متمرکز را بهتر می دانند. برخی اعتقاد دارند، که فعالیت های کلیدی پشتیبانی، مانند منابع انسانی و تکنولوژی اطلاعات، باید به صورت متمرکز باشند، تا صرفه جوئی های مقیاس(تولید انبوه) و استفاده بهینه از منابع را ممکن سازند. این در حالی است، که برخی دیگر اعتقاد دارند، هر کس باید در قبال منابع تحت کنترل خود پاسخگو باشد. این اختلاف نظرها قرن ها است، که ادامه دارد و طرفداران روش های گوناگون می‌توانند شواهد و دلایلی در رابطه با هریک از این روش ها را ارائه کنند. اصول تجاری باید به صورت ساختاری طراحی شود. ارزیابی متوازن می‌تواند به عنوان یک اصل تجاری قوی در هر ساختار سازمانی برای اجرای استراتژی و مشخص کردن اهداف استراتژیک به کار رود(Ibid,p.17).

۲-۶-۵- توازن بین اولویت های مالی و عملیاتی

1. حرفه آموزی بنگاه اقتصادی

۲-۱۰ یادگیری:

یادگیری را می توان یک تغییر نسبتا دائمی رفتار یا رفتار بالقوه که در نتیجه تجربه مستقیم یا غیر مستقیم باشد تعریف کرد .(الوانی و معمار زاده ،۱۳۸۸ : ۱۲۵ ) .

می توان گفت یادگیری یکی از مهمترین فرضیه‌ها در روان شناسای امروز است که در تعریف آن گفته می شود یادگیری عبارت است از تغییرات نسبتاً پایدار که ناشی از تجربه است . یادگیری صحیح نیاز مند نظام آموزشی مناسب است و از آنجا که سرمایه گذاری در نیروی انسانی از هر نوع سرمایه گذاری دیگر سودآورتر است بسیاری از کارشناسان معتقدند که هم اکنون بسیاری از استراتژی های صنعتی کشورهای در حال توسعه باید تغییر کند و به جای ساختن کارخانه های بزرگ به آموزش های مفید معطوف شود . همان‌ طور که زیر بنای توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته سرمایه گذاری در نیروی انسانی است .

۲-۱۱ بازار کار و کارآفرینی

نظم نوین اقتصادی و رشد سریع تکنولوژی منجر به تغییر وضعیت اقصادی کشور ها به خصوص بازار کار آن ها گردیده است . از سوی دیگر جهانی سازی با تشدید رقابت باعث بسط تکنولوژی جدید از طریق کاهش هزینه و افزایش سرعت ارتباط منجر به انسجام بازار ها گردیده است . تقریبا اکثر کشورها با افزایش نرخ بیکاری ، اشتغال ناقص و فقر موجه هستند و افزایش تقاضا برای نیروی کار ماهر از مشخصه‌ های بازار کار معاصر است . لذا با توجه به حرکت جهان به سمت جامعه مبتنی بر مهارت و دانش که در آن منابع فیزیکی و مادی مزیت خود را نسبت به منابع فکری و علمی از دست داده و سرمایه اصلی آن استعداد و خلاقیت اعضای آن جامعه به شمار می رود ، کشورها باید با تغییرات موجود جامعه ، دنیای کار و پیامد های حاصل از جهانی سازی و تغییر تکنولوژی هماهنگ شوند .فرایند کار آفرینی و خلاقیت که اساس و بستر ساز تغییر و دگرگونی است در این خصوص نقش بنیادین و تعیین کننده ای ایفا می‌کند . افراد، سازمان ها و جوامعی که نتوانند خود را با این تحولات پرشتاب همگام کنند دچار حالت ایستایی و توقف و سکون شده ، بی شک در آینده حضور فعالی نخواهند داشت .و سرانجا دچار اضمحلال می‌شوند .(سعیدی کیا ، ۱۳۸۹: ۷۳).

کار آفرینی به عنوان سمبل و نماد تلاش و موفقیت در امور تجاری بوده و کارآفرینان ، پیشگامان موفقیت های تجاری در جامعه هستند . توانایی آن ها در بهره گیری از فرصت ها ، نیروی آن ها در نو آوری و ظرفیت آن ها در قبال موفقیت، به عنوان معیارهایی هستند که کارآفرینی نوین به وسیله آن ها سنجیده می شود).ایمانی، عاشقی وآذرخش ،:۱۳۸۸ ۳۳ ).

امروزه به علت رویدادهای متنوعی که در سطوح اجتماعی، فرهنگی و کسب کار روی داده است ، در کشور های مختلف توجه خاص به کار آفرینی و کارآفرینان می شود و تقویت کارآفرینی وایجاد بستر مناسب برای توسعه آن ، از ابزار پیشرفت اقتصادی کشورهای در حال توسعه به شمار می رود و مهم تر از همه باید شرایطی فراهم شود که کارآفرینان بتوانند ابراز وجود کنند و توانایی هایشان را به صورت بالفعل درآورند .(احمدی و دوریش ،۱۳۸۷ : ۴۵)

کار آفرینی به عنوان عامل کلیدی رشد و توسعه اقتصادی در عصر مدرن شناخته شده است .با آگااهی از نیازهای کارآفرینان و مشاغلی که نیاز به حمایت دارند ، به نظر می‌رسد که دولت باید در بهترین موقعیت برای تعیین سیاست و طراحی برنامه ها باهدف تشویق کارآفرینان اقدامات لازم را انجام دهد.)سلجوقی، ۱۳۸۹: ۱۳۲)

۲-۱۱-۱متناسب سازی آموزش ها با تقاضای بازارکار

اکثر کشورهای جهان تلاش های تازه ای را برای تقویت آموزش های فنی و حرفه ای آغاز کرده‌اند . انگیزه این تلاش‌ها ، فائق آمدن بر مشکلات بیکاری جوانان، ارتقای مهارت های شغلی و تامین نیاز های اقتصادی است و این باور وجود دارد که کسب مهارت موجب ارتقای بهره وری و قابلیت رقابت در اقتصاد جهانی می شود. (قارون،۱۳۸۳: ۹۰)

باید بپذیریم آموزش برای ایجاد مهارت های مورد نیاز یکی از موثرترین راه هایی است که می‌تواند جامعه را در دستیابی به توسعه اقتصادی و رشد و پایداری یاری نماید . و باید زمینه هایی فراهم شود تا نسبت جمعیت شاغل آموزش دیده به نسبت آموزش ندیده رو به افزایش باشد و نیروی کار از آموزش بهتری بهره جوید. نداشتن مهارت لازم و کافی برای انجام وظایف موجب عدم رضایت از شغل نیز خواهد شد به عبارت دیگر شاغلین هرچه توانایی بیشتر و بهتری برای انجام کار داشته باشند و بتوانند به نحو مطلوب تری انجام وظیفه نمایند، از خود و نتیجه کار راضی تر خواهند بود .

از طرفی تدارک فرصت هایی برای جوانان تا دانش نگرش و مهارت های اساسی و مورد نیاز بازار کار ر ا بشناساند و بیاموزند ، آن ها را توسعه دهند و در عمل به کار گیرند از جمله مهم ترین دلایل توجیه کننده ی تحکیم روابط مراکز آموزشی با بازار کار است . این امر مستلز تمرکز بر قابلیت های عملی ،سواد مالی،درک و فهم اقتصادی و تجاری، و مهارت ها و صلاحیت های کلیدی است.)عزیزی،۱۳۸۴: ۴۷).

از این رو نیاز سنجی نیروی انسانی و تعیین میزان تقاضای بازار کار می‌تواند اهداف و کاربردهای بسیاری داشته باشد . یکی از اهداف مهم تعیین میزان و سطح تقاضای بازار کار ، در حقیقت روشن ساختن تناسب و ترکیب آموزش های فنی و حرفه ای عرضه شده در وضعیت موجود ، و همچنین برنامه ریزی برای تطابق ترکیب آموزش های فنی و حرفه ای مورد اجرا در آینده با تقاضای بازار کار خواهد بود .

امروزه در خصوص اهمیت آموزش به طور کلی و آموزش های مهارتی به طور اخص اتفاق نظر کامل وجود دارد . واکنش موثردر قبال تغییرات سریع فناوری ، رقابتی شدن بازار ها، تغییر در رجحان های مشتریان ، ارباب رجوع و عرضه کنندگان ، تغییر در ارزش های اجتماعی و تحولات در وضعیت عمومی اقتصادی کشور ها در گرو پذیرش آموزش به عنوان یک امر اجتناب ناپذیر است . و ‌به این دلیل امروزه طیف گسترده ای از آموزش های مهارتی در سطح آموزش عالی در اقصی نقاط جهان و به شیوه های متنوع ارائه می شود.(عظیمی، ۱۳۸۴:۷۷).

۲-۱۱-۲ چالش های فرا راه آموزش های مهارتی و کارآفرینی ؛ راهکار ها و پیشنهادها

بی تردید هر فرآیندی در مسیر تحقق اهداف خود با مجموعه ای از مشکلات و موانع روبرو است که آموز ش های مهارتی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و مدیران باید در پی حل و فصل و مقابله با چالش های موجود باشند .از جمله این چالش ها می توان موارد زیر را یادآور شد که جهت برون رفت از موانع و مشکلات ذکر شده پیشانهادهایی نیز ارائه می‌گردد .

چالش های اساسی که فراروی آموزش های مهارتی وجود دارد عبارت است از :

عدم آشنایی دانش آموختگان با بازار کار قبل و حین انتخاب رشته مورد نظر ؛ پیشنهاد می شود یک دفترچه اطلاعاتی کامل ‌در مورد نیاز انواع شغل ها و نیاز کارگاه ها تهیه و در اختیار مراجعین گذاشته شود .

بیگانگی دانش آموختگان با پدیده خود اشتغالی ؛ پیشنهاد می شود به منظور افزایش اطلاعات ، دانش و سطح آگاهی های کارآموزان و به منظور ترویج و اشاعه فرهنگ کارآفرینی ، ضمن اینکه این مهم به عنوان یک رسالت و هدف اصلی سازمان تبدیل شود و در برنامه ریزی ها لحاظ شود و آموزش ها و مشاوره کارآفرینی به عنوان یک درس اجباری به همه آموزش دیدگان رشته‌های مختلف ارائه گردد . همچنین می توان به برگزاری دوره ها و سمینارهای کارآفرینی پرداخت .